بَروده ، (ودودارا) ، شهری در مشرق بخش مرکزی ایالت گجرات و مغربِ قسمت مرکزی هند، واقع در کرانة رود ویشوامیتری، جنوبِ شرقی احمدآباد. این شهر قبلاً مرکز ایالت بروده بوده، اما اکنون جزو ایالت مادهیا بهارت است. اهالی آن را ودودارا می‌نامند که گویند تصحیف کلمة سنسکریتِ «وتودر» به معنای «در قلب درختانِ انجیرِ هندی» است. این درخت هنوز هم در پیرامون شهر یافت می‌شود. کلمة بَر در اردو نیز به معنای انجیر هندی است. «وات‌پات‌راکا» و «ویرک‌شترا» یا «ویراوتی» به معنای سرزمین جنگجویان نیز از نامهای قدیمی این شهر است که در شعر پَرمانَند ، شاعر گجراتی قرن یازدهم، آمده است. جهانگردان متقدم انگلیسی آن را بارودرا نامیده‌اند. شهر اصلی با دیوارهای دژی قدیمی که اکنون ویران شده است محصور بود.کهنترین اشاره‌ای که به این شهر شده در فرمانی متعلق به 196 است که از آن با نام «وداپادراکا» ، دهکده‌ای در نزدیکی شهر انکوتاکا ،یاد شده است. اما در قرن سوم/ دهم، وداپادراکا به صورت شهری در آمد و جای انکوتاکا را گرفت، و بعد از اینکه چند بار نامش عوض شد، سرانجام بروده نامیده شد.بروده تا 696/1297 تحت حکومت هندوها بود، از 696 تا حدود 803 سلطانهای مسلمان دهلی بر آن فرمان می‌راندند؛ از حدود 803 تا حدود 981 بخشی از سلطان نشین مستقل گجرات * بود و در همین دوره شهر فعلی بنیان نهاده شد. از حدود 981 تا 1140 سلاطین مغول بر آن حکومت می‌کردند. سپس پیلاجی گایکوار آن را از دست سِربلندخان حاکم مغولی گجرات خارج کرد و سلسله‌ای را بنیان نهاد که تا هنگام ادغام این ایالت در کشور هند (1328 ش/ 1949) در بروده حکومت می‌کرد. در 1144 پیشوا باجی رائو این شهر را به قصد بیرون پیلاجی محاصره کرد، ولی همینکه شنید نظام‌الملک آصف جاه قصد حمله به او را دارد از محاصرة آنجا دست کشید. پیلاجی سال بعد (1145) کشته شد و ابهی سینگ ، حاکم جودهپور ، با استفاده از اوضاع آشفته، شهر و دژ را به تصرف خود درآورد. در 1147 داماجی، جانشین پیلاجی، شهر را تصرف کرد و چندی بعد با مؤمن‌خان حاکم مغول گجرات‌متحد شد. داماجی یکی از سرکردگان مهاراتا بود که در سومین نبرد پانی پَت * (1175) با احمدشاه دُرّانی جنگیدند.با درگذشت داماجی، کوچکترین فرزند او، فتح سینگ، شهررا به نیابت سایاجی رائو، برادر ارشد خود که دیوانه بود،تصرف کرد.در 1217/1802، بریتانیا برای نظارت بر مناسبات کمپانی هندِشرقی با گایکوارها مقرّی در این شهر تأسیس کرد و اندکی بعد (1220) پیمان اتحادی میان ایالت بروده و بریتانیا منعقد شد. با این حال، خاندان گایکوار همچنان به استقلال در آن حکومت می‌کردند تا در 1273 این شهر، و نیز همة ایالات بروده جزو مستملکات کمپانی هندِشرقی شد. بروده در 23 مرداد 1326 ش/ 15 اوت 1947 به اتحادیّة هند پیوست و سال بعد جزو ایالت بمبئی شد و از 1339 ش/ 1960 قسمتی از ایالت تازه تأسیس گجرات گردید.در بروده بناهای زیبای فراوانی، مانند کاخ اصلی لکشمی ویلاس ، وجود دارد که به سبک معماری اسلامیِ هند و با صرف 000 ، 400 پوند ساخته شده است. در گنجینة جواهرات دولتی بروده پارچة قلاب‌دوزی شدة فاخری وجود دارد که به سنگهای قیمتی و دانه‌های مروارید مزین شده و برای پوشش قبر پیامبر صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلّم در مدینه بافته شده بوده است. بروده دارای دانشگاه و کتابخانة نفیسی است، و مؤسسة تحقیقاتِ شرقیِ گایکوار آثار فارسی متعددی دربارة تاریخ اسلامی هند منتشر کرده است.از 1350 ش/ 1971، بروده رسماً ودودارا نامیده شد. جمعیت آن در 1360 ش/ 1981، 473 ، 734 تن برآورد شده است.منابع : سارا ـ بهای، حقیقتِ سرکارِ گایَکوْار ، نسخة خطی کتابخانة دیوان هند، ش 4525؛EI 1 , s.v. “Baroda” (by J. S. Cotton); F.A.H. Elliot, Rulers of Baroda , 1934; Imperial gazetteer of India , Oxford 1908, VII, 31-40, 81-84; V.P.Menon, The story of the integration of the Indian states , Calcutta 1956, 416-434; White paper on Indian states , 1950.
