بروجردی، علیاصغر بنعلیاکبر، از علما و نویسندگان امامیة قرن سیزدهم. براساس رسالة کوتاه شرح حالش ـ که بهانضمام کتاب دیگرش، نورالانوار ، چاپ شده و مهمترین منبع برای شرح حال وی بهشمار میرود ـ در 1231 در بروجرد به دنیا آمد و در کودکی به همراه خانوادهاش بههمدان رفت. در جوانی، فراگیری علومدینی را در همانشهر آغاز کرد و سپس برای ادامة تحصیل، بهاصفهان و بروجرد و کربلا و نجف سفر کرد و نزد عالمانی چون سیدعلینقی طباطبایی، برادر سید بحرالعلوم، و مولیاسدالله بروجردی * و سیدابراهیم قزوینی، صاحب ضوابطالاصول ، و شیخ محمدحسین اصفهانی، صاحب فصول ، و شیخحسنبنجعفر کاشفالغطاء و شیخ محمد کاشفالغطاء و شیخ محمدحسن نجفی، صاحب جواهر ، شاگردی کرد. پس از بازگشت بهایران، در تهران ساکن شد. اشتغال عمدة بروجردی تألیف کتاب به زبان فارسی و برای عامة مردم در زمینههای فقه و اصول و عقاید (بویژه امامت) و مناقب امامان شیعه علیهمالسلام، و اخلاق بود و تا زمان نوشتن شرححال خود (پیش از 1275) 31 کتاب تألیف کرد. چکیدة کتابهای خود را بهترتیب تاریخ تألیف و گاهی با ذکر محلّ آن و احیاناً برخی انگیزههای تألیف، در همین شرححال آورده است. در جدولی دیگر نیز ویژگیهای کتابها و حجم تقریبی آنها براساس شمارة سطور (بیت)، تنظیم شده است. معروفترین اثر بروجردی عقایدالشیعه است که آن را بهفارسی و بهنام محمد شاه قاجار در 1263 نوشته و بارها در تهران و تبریز چاپ سنگی شده است (آقابزرگ طهرانی، ج 15، ص 131، 284، مدرس تبریزی، ج 1، ص 253). ادوارد براون، خلاصهای از آن را بهعنوان نمونهای از عقاید رایج عامة شیعة ایران نقل کرده است (براون، ج 4، ص 248ـ256). اثر دیگر او، نورالانوار ، در آثار ظهور و رجعت ائمة اطهار علیهمالسلام است که در 1269 نوشته شده و بهانضمام مثنوی ضیاءالنور ، شامل مسائل گوناگون اخلاقی و کلامی و عرفانی، در 1275 بهچاپ رسیده است. کاتب آن، بهگفتة خودش، 31 جلد از تألیفات نویسنده را دیده است. مؤلف، در مثنوی ضیاءالنور ، تاریخ آن را به حروف ابجد تعیین کرده که 1276 میشود (مدرس تبریزی، همانجا؛ آقابزرگ طهرانی، ج 15، ص 131). بروجردی در شعر «نیّر» تخلّص میکرده است (آقابزرگ طهرانی، ج 15، ص131، ج 9، ص 1241). وفات او ظاهراً پیش از تألیف کتاب المآثر والا´ثار ، و، به نوشتة آقابزرگ طهرانی (ج 24، ص360)، اندکی پیش از 1300 اتفاق افتاده است.منابع: محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیفالشیعة ، چاپ علینقی منزوی و احمد منزوی، بیروت 1403/1983؛ ادوارد گرانویل براون، تاریخ ادبیات ایران ، ج 4 : از آغاز عهد صفویه تا زمان حاضر ، ترجمة غلامرضا رشید یاسمی، تهران 1316 ش؛ محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانةالادب ، تهران 1369 ش؛ علیاصغربن علیاکبر نیر بروجردی، نورالانوار فیرجعةالائمةالاطهار ، تهران 1275.
