بروجردی، حسین بن محمدرضا، از علمای امامیه در قرن سیزدهم و صاحب منظومه‌ای در رجال. به گفتة خودش، در شوال 1238 به دنیا آمد و در شهرهای نجف و کربلا و بروجرد نزد علمایی چون صاحب جواهر و شیخ‌محمدحسن کاشف‌الغطاء و شیخ محمّدحسین صاحب فصول و سیدشفیع جاپلقی و سیّد جعفر دارابی به تحصیل فقه و اصول و تفسیر و رجال پرداخت (امین، ج 6، ص 18؛ آقابزرگ طهرانی، 1404، جزء2، قسم1، ص 391؛ همو، 1337 ش، ص 147؛ حبیب آبادی، ج 4، ص 1059؛ قمی، ص 155) و به مراتب بلند علمی دست یافت. پدرش از علما بود و از سیّد عبدالله شبّر * اجازة حدیثی گرفته بود (حبیب آبادی، ج 4، ص 1058؛ قمی، همانجا). برادرش سید علیمحمد (متوفی 1292) نیز از علما بود. شهرت عمدة بروجردی به دلیل سرودن منظومه‌ای است در 1313 بیت در علم رجال به نام زبدة المقال (یا نخبة المقال ) که از دقّت و ایجاز و فصاحت برخوردار است. محدّث قمی تاریخ در گذشت عالمان مشهور را از این کتاب نقل کرده است (قمی، همانجا). این منظومه در 1260، سروده شده و در 1313 همراه رساله‌ای دیگر به نام المستطرفات فی النِّسب و الالقاب و الکنی به نثر، چاپ شده است. مولی علی عَلیاری تبریزی (متوفی 1327) منظومه‌ای با نام منتهی الا´مال فی تتمیم زبدة المقال در تکمیل آن سروده و سپس هر دو منظومه را با عنوان بهجة الا´مال شرح کرده است (امین، همانجا؛ حبیب آبادی، ج 4، ص 1059؛ آقابزرگ طهرانی، 1403، ج 3، ص 159ـ160، ج 12، ص 34، ج 23، ص 8، ج 24، ص 99). فرزند شارح، محمدحسن علیاری، نیز این شرح را با نام مختصرالمقال تلخیص کرده است (آقابزرگ طهرانی، 1403، ج3، ص160). سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی نیز تعلیقه‌ای به نام منیة‌الرجال بر نخبة‌المقال نوشته است (آقابزرگ طهرانی، 1403، ج 23، ص 204). بروجردی تفسیری بزرگ نیز داشته که مقدمه و بخشی از سورة بقرة آن پایان یافته است (آقابزرگ طهرانی، 1404، جزء2، قسم1، ص392؛ قمی، همانجا). او در 1277 (یا1276؛ و به نوشتة محدث قمی:1284) در بروجرد درگذشته است (قمی، همانجا؛ مدرس تبریزی، ج 1، ص 252؛ حبیب‌آبادی، همانجا). فرزندش، سید نورالدین و فرزند وی سیّد عبدالحسین، نیز از علما بوده‌اند (حبیب آبادی، همانجا).منابع: محمد محسن آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت1403/1983؛ همو، طبقات اعلام الشیعة ، جزء2: الکرام البررة، مشهد1404؛ همو، مصفّی المقال فی مصنّفی علم الرجال ، چاپ احمد منزوی، تهران1337 ش؛ محسن امین، اعیان الشیعة ، بیروت1403/1983؛ محمدعلی حبیب‌آبادی، مکارم الا´ثار در احوال دورة قاجار ، اصفهان 1362ـ 1364 ش؛ عباس قمی، فوائد الرضویة فی احوال علماء المذهب الجعفریة ، ] بی‌جا، بی‌تا. [ ؛ محمد علی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران1369 ش.
