بَرْقَعید ، یکی از چند شهر کوچک حاشیة راه اصلی نصیبین به موصل، در ایالت جزیره، در عهد عباسی. سایر شهرهای حاشیة این راه اصلی : اَذْرَمَه در مغرب، و باعَیْناثا * و بَلَد * در مشرق که راهِ موصل ـ سنجر از آنجا به سمت جنوب غربی منحرف می‌شد. برقعید، که ظاهراً در محل تَلِّ رُمَیْلانِ امروزی در سمت شمال خط آهن (در نزدیکی ایستگاه تلِ کُوشِک) قرار داشته، احتمالاً درست در قسمت «نوکِ اردک » (انتهای غربی ایالت جزیرة کنونی در سوریه)، و در حدود هشتاد تا 88 کیلومتری نصیبین و 128 کیلومتری موصل واقع بوده است. بنابر قول برخی از جغرافیدانان مسلمان، این شهر خصوصاً در قرن سوم ابعاد وسیعی داشته و دارای برج و بارو و سه دروازه و چشمه‌های آب گوارا و دویست دکان و تجارتی پر رونق بوده است، و در شکوفاترین ایام، مرکز بخش بقاع به حساب می‌آمده که خود بخش اعظم اراضی میان موصل و نصیبین را دربر می‌گرفته است. برقعید تا قرن هفتم به عنوان منزلگاه بَرِید اهمیتی خاص داشت، اما از آن پس به سبب نگرانی طبیعی مسافران و کاروانها از فرود آمدن در جایی که مردمش به دزدی و راهزنی مشهور ـ و در واقع ضرب‌المثل ـ بودند رونق خود را از دست داد؛ و بدین ترتیب، در حالی که روستاهای خوشنام‌تر همجوار برقعید ( و علی‌الخصوص باشَزّا، بر حاشیة یک راه مواصلاتی دیگر) بتدریج اهمیت بیشتری می‌یافتند، این شهر، اندک اندک، تا حدّ یک روستای ساده تنزل یافت.منابع: ابن‌خرداذبه، المسالک والممالک ، چاپ دخویه، لیدن 1889، ص 214، پانویس f ؛ اسماعیل‌بن‌علی ابوالفداء، کتاب تقویم‌البلدان ، چاپ رینودودیسلان، پاریس1840، ج2، ص294؛ قاسم‌بن‌علی حریری، مقامات الحریری ، ] قاهره 1326 [ ، مقامه هفتم؛ یاقوت حموی، معجم البلدان ، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، ج 1، ص 571 به‌بعد، 701؛G. Le Strange, The lands of the Eastern Caliphate, Cambridge 1930, 99; M.F.von Oppenheim, Vom Mittelmeer zum persichen Golf (1900), , 143-144, 167-168 (de Goeje's note); K. Ritter, in Erdkunde , IX, 162-163; F. Tuch, in ZDMG , I, 62 - 64.
