بُرْقُع (قصر) بُرقُع، خرابه‌ای در شمال اردن بر سر راه مَفْرَق به بغداد. یکی از کهنترین کتیبه‌های اسلامی با تاریخ 81 در این قصرِ ویران بر جای مانده است. دشتی با سنگهای تیرة آتش فشانی در حاشیة شمال غربی وادیِ مِنقاد، به ارتفاع حدود 600 متر از سطح دریا، این ویرانه را احاطه کرده است. امتداد پیهای قسمت جنوب غربی قصر در قرن یکم، نشاندهندة وجود سدی در این مکان می‌باشد.نخستین بار در 1307 باستان شناسان از این بنا بازدید کردند. در 1339 ش/1960 گزارشی باستان شناختی دربارة این محل تاریخی انتشار یافت (فیلد، ص 94ـ99). در 1353 ش/ 1974، گاوبه (ص 93ـ100، 207ـ214) دیگر بار به مطالعة آن پرداخت.بقایای این قصر دیوار ساده‌ای است در ضلعهای شمال غربی و جنوب غربی و چند ردیف اتاق در هر یک از دو ضلع جنوب شرقی (پنج اتاق) و شمال شرقی (شش اتاق) در اطراف حیاطی که برجی راستگوشه در آن قرار دارد. در اتاقها و دیوارها آثار تعمیرات، تغییرات نقشه و بازسازیهای مکرّر دیده می‌شود. بنّایی پیکرة اصلی به شیوة محقّر حَوْرانی ساخته شده است. نماهای داخل و خارج با قطعات مرمر سیاه پوشیده شده و میانة دیوار را با گِل و خرده‌های سنگ مرمر پر کرده‌اند. با معاینات دقیق فنّی، پنج دورة فعالیت ساختمانی در این مکان قابل تفکیک است که آن را می‌توان تا حدودی با شواهد تاریخی، که از کتیبه‌های موجود در محل به دست می‌آید، مرتبط دانست. این کتیبه‌ها عبارت‌اند از : سنگ‌نوشته‌ای یونانی متعلق به قرن سوم میلادی (فیلد، ص 161 به‌بعد)؛ کتیبه‌ای یونانی از دورة روم شرقی (گاوبه، ص 97)؛ کتیبه‌ای به زبان عربی با نام «امیرالولید» (که بعدها به خلافت رسید) به تاریخ 81 ( ) فهرست زمانی گورنگاره‌های عربی ( ، ش 12؛ فیلد، ص 154 و بعد؛ گاوبه، همانجا)؛ کتیبه‌ای عربی متعلق به 782 (گاوبه، همانجا) و کتیبه‌ای عربی به تاریخ 812 (همان، ص 97 وبعد).از قصر برقع برای مقاصد مختلفی استفاده می‌شده است. هستة اصلی مجموعه، یعنی برج راستگوشة داخل حیاط، یک برج دیدبانی دورة روم غربی ـ روم شرقی بوده که بر یکی از راههای اصلی کاروانرو عربستان به سوریه مشرف بوده است. همة تأسیسات ذخیرة آب محل (شامل دریاچة مصنوعی و دو آب‌انبار) به احتمال قوی همزمان با برج ساخته شده است. در قرنهای پنجم و ششم میلادی، این موضعِ مقدم به دیری تبدیل و چند اتاق در جنوب شرقی برج ساخته شد. اتاقهای واقع در شمال شرقی و جنوب شرقی برج و محوطه به فرمان ولید به آن افزوده شد. در این زمان از برقع به صورت سرای ییلاقی بی‌پیرایه‌ای استفاده می‌شد. این امر ثابت می‌کند که در زمان امویان، اعضای مهمّ خاندان حاکم به احداث ساختمان کوچک و حتی ساده و ابتدایی مبادرت می‌کرده‌اند. بعدها، در عهد ایّوبیان، این بنا بازسازی و به احتمال زیاد از آن به منزلة «خان» ( رجوع کنید به کاروانسرا * ) استفاده شد.منابع :H.Field, North Arabian desert archaeological survey 1920-1950, Cambridge, Mass. 1960; H.Gaube, "An examination of the ruin of Qas ¤ r Burqu`", in Annual of the Department of Antiquities of Jordan , XIX (1974).
