بَرْقانی ، ابوبکر احمدبن محمدبن احمدبن غالب،محدّث، نحوی، و فقیه مکتب شافعی که او را به جهت سختکوشی و علم و اعتبارش بسیار ستوده‌اند. در 336 در برقانِ خوارزم زاده شد و تحصیلات مقدماتی را در همانجاآغاز کرد و سپس برای ادامة تحصیل به بغداد رفت. پس ازچند زمانی که در سفر علمی به جرجان (گرگان)، اسفراین، نیشابور، هرات، و مرو گذراند، به بغداد بازگشت و دردمشق و قاهره به مطالعه پرداخت؛ اما بغداد را برای سکونت دایم برگزید و تا آخر عمر (425) در آنجا تدریس می‌کرد.از استادان او ابوعلی محمدبن احمدبن‌الصوّاف (متوفی359)، محمدبن جعفربن‌الهیثم بُندار (متوفی 360) و ابوالحسن علی‌بن عمر دارقُطنی * (متوفی 385) در بغداد، ابوبکر احمدبن ابراهیم اسماعیلی (متوفی 371) در جرجان، ابوعمرو محمدبن احمد حیری (متوفی ح 376) در نیشابور، ابومنصور ازهری * (متوفی 370) در هرات در خور ذکرند. برجسته‌ترین شاگرد او احمدبن علی خطیب بغدادی (متوفی 463)، مؤلف تاریخ بغداد بود ] که مفصلترین شرح حالِ وی را نوشته است؛و از دیگر شاگردان مهم او ابواسحاق * شیرازی (متوفی 476) فقیه معروف شافعی را می‌توان نام برد. [ اثر مشهور برقانی‌مسند است که از ترکیب ] احادیث [ صحیحین بخاری و مسلم پدید آمده است (سزگین، ج 1، ص 229). او مجموعه‌هایی نیز از احادیث منقول از سفیان ثوری (متوفی 161) و دیگران گرد آورده است.منابع: ابن‌جوزی، المنتظم فی تاریخ‌الملوک والامم ، حیدرآباد 1357ـ1359/1938ـ1940؛ ] ابن‌خلکان، وفیات‌الاعیان و انباء ابناء الزمان ، چاپ احسان عباس، بیروت 1968ـ1977 [ ؛ احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد ، قاهره 1349/1931؛ محمدبن احمد ذهبی، تذکرة‌الحفاظ ، حیدرآباد 1376/1957، ج 3، ص 1074ـ1076؛ همو، العبر فی خبر من غبر ، کویت 1961، ج 3، ص 156ـ157؛ خیرالدین زرکلی، الاعلام ، قاهره 1954ـ 1959؛ عبدالوهاب‌بن علی سبکی، طبقات‌الشافعیة‌الکبری ، چاپ عبدالفتاح محمد حلو و محمود محمد طناحی، قاهره 1964؛ عبدالکریم‌بن محمد سمعانی، کتاب‌الانساب ، چاپ عبدالرحمن‌بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد 1382ـ1386/ 1962ـ1976؛ خلیل‌بن ایبک صفدی، الوافی بالوفیات ، چاپ احسان عباس، ویسبادن 1967، ج 7، ص 331؛ عمررضا کحاله، معجم‌المؤلفین ، دمشق 1957ـ1961؛Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Literatur, Leiden 1943-1949, Supplementband, 1937-1942, I, 259; Fuat Sezgin, Geschichte des arabischen Schrifttums, vol. I, Leiden 1967.
