بِرْس ، یا بِرسِ نِمرود (که در متون کهن به شکل بُرس نیز آمده) ویرانهای در چهارده کیلومتری جنوب غربی شهر حِلّه در کرانة رود فرات، و نوزده کیلومتری جنوبِغربی شهرِ بابِل، در ساحل شرقیِ دریاچة هندیه.این مکان، شهر کهن بورسیپّا بوده که همطراز بابل به شمار میرفته است. عربها این ویرانههای عظیم را، که از بزرگترین آثارِ باقیمانده از عهد بابلیهاست، قصر نمرودبن کنعان («صَرْح نمرود»، یاقوت، ج 1، ص 136) یا بُخْتُ نَصَر (همان، ج 1، ص 165) میپنداشتند. در عصر حاضر نیز آن را خرابههای برجِ بابل میدانند. این تصور نادرست حتی پس از آنکه راولینسن با استفاده از کتیبهها ثابت کرد که خرابهها متعلق به برج معبدِ «نبو » در بورسیپا بوده، همچنان وجود داشت. هنوز روشن نیست که در قرون اولیة اسلامی، شهری در این ناحیة کهن بر جای بوده است یانه؛ تنها بَلاذُری از «عَجَمَه بُرس» (به آشوری: «اگمّی ») ، ناحیة اطراف دریاچة باتلاقی برس نام برده که علی علیهالسلام تصرف کرده بود. قُدامه به برسِ علیا و سفلی اشاره کرده و ابنخرداذبه در صورتهای خراج، آنها را سیبَیْن و وُقوف خوانده و از نواحی (طَسّوج) استانِ بِهْقُباذ مرکزی دانسته است.در دوران باستان نیز ناحیة بابل و خصوصاً بورسیپا، از لحاظ صنعت نساجی شهرت داشته است (برای مثال رجوع کنید به استرابون، ج 17، فصل اول، ص 7). این صنعت در دورة اسلامی ادامه یافت. به گفتة مسعودی (ج 6، ص 59) جامههایی که در ناحیة برس تهیه میشد بُرْسیّه، یا به اعتبار نام روستایی میان برس و بابل و حلّه، خُطرنیّه خوانده میشد (طبق تصحیح گ. هوفمان). بنابراین، «نَرسِیّه» در معجمالبلدان (ج 4، ص 773) باید به «بُرسیّه» تصحیح شود.منابع: ابنخرداذبه، المسالک والممالک ، چاپ دخویه، لیدن 1967، ص 8؛ عبداللهبن عبدالعزیز بکری، معجم ما استعجم من اسماءالبلاد والمواضع ، ص 149؛ احمدبن یحیی بلاذری، فتوحالبلدان ، چاپ دخویه، لیدن 1866، فهرست؛ قدامةبن جعفر، کتابالخراج ، چاپ دخویه، لیدن 1967، ص 238؛ علیبن حسین مسعودی، مروجالذهب و معادنالجوهر ، چاپ باربیه دمینار و پاوه دکورتل، پاریس 1861ـ1877، ج 6، ص 59؛ یاقوت حموی، معجمالبلدان ، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، ج 1، ص 136، 565، ج 4، ص 773؛A.Berliner, Beitrجge zur Geographie und Ethnographie Babyloniens im Talmud und Midrasch, 26; H.V. Hilprecht, Explorations in Bible lands , 182ff; G. Hoffmann, Syrische Akten Persischer Mجrtyrer , 26, note 206; H.Rawlinson, "On the Birs Nimru ¦ d or the great temple of Borsippa", in JRAS , XV (1860); Strabo, Gإographie , XV , I, 7; M. Streck, Babylonien nach den arabischen Geographen , 16.