برزنجی مدنی ، عنوان شماری از مفتیان و مرجوع کنید به لفان شافعی مدینه از قرن یازدهم تا چهاردهم که نسبشان به سادات برزنجی * میرسد. برخی از مشاهیر آنان عبارتاند از:1) محمدبن عبدالرسول، مفتی، مدرس و مرجوع کنید به لف شافعی مدینه و سرسلسلة برزنجیان مدنی. در 1040 در برزنجه به دنیا آمد، علوم مقدماتی را نزد پدر فرا گرفت و سپس از ملاّ شریف گورانی و ابراهیم گورانی دانش آموخت (زکی، ص 277؛ مرادی، ج 4، ص 66). طریقت و سلوک را از احمد قلشائی اخذ کرد، سپس به همدان، بغداد، دمشق، قاهره، مکه و مدینه سفر کرد و از علمای آنجا علم آموخت. پس از پایان مسافرتهای علمی و تکمیل تحصیلات، در مدینه اقامت کرد و به تدریس و تألیف پرداخت (مرادی، همانجا؛ زکی، همانجا؛ زرکلی، ج 6، ص 204) و نیز به بالاترین مقام فتوای شافعیان مدینه نائل شد (مدرس، ص 369).برزنجی از نظر مقام و توانایی علمی، چنان بود کهعلمای عصرش وی را «مجدِّد» قرن یازده نامیدهاند (مرادی، همانجا؛ زکی، ص 278). آثار باقی مانده از وی را تا شصت تألیف برشمردهاند؛ از آن جمله است: انهارالسلسبیل ،در شرح انوارالتنزیل بیضاوی؛ الاشاعه فی اشراط الساعة ؛قدح الزند فیرد جهالات الهند ؛ الاعجوبة فی اعمال المکتوبة (بغدادی، هدیةالعارفین ، ج 2، ستون302ـ303؛ زکی،همانجا؛ بروکلمان، ) ذیل ( ، ج 2، ص 529 ـ530). اوهمچنین کتاب الجانب الغربی فی حلّ مشکلات ابنالعربی راکه شیخ محمد مظفّر از مردم برزنجه به خواهش سلطان سلیم نگاشته بود، از کُردی به عربی برگرداند (زکی، ص 278، 280). محمدبن عبدالرسول در 1103 در گذشت (بغدادی، همانجا؛ زکی، ص 278).2) زینالعابدین جعفربن حسنبن محمد، علامه، فقیه، ادیب، و مفتی شافعی مدینه و نوادة محمدبن عبدالرسول. در 1102 در مدینه به دنیا آمد. نزد پدرش و علمایی چون سیدمحمد حیواة سندی و سید مصطفی بکری علم آموخت و در فقه و ادبیات عرب چندان متبحّر شد که علمای معاصرش وی را ابنفارض عصر میخواندند (جبرتی، ج 1، ص 403؛ مردوخ روحانی، ج 1، ص 243). پس از تکمیل تحصیلات، بیش از بیست سال مفتی شافعیان مدینه و مدرس و خطیب مسجد نبوی شد (مرادی، همانجا؛ جبرتی، همانجا؛ بروکلمان، ) ذیل ( ، ج 2، ص 517). وی مدّت بیست سال در رأس فتوای شافعیان بود و تاریخ درگذشت او را در فاصلة سالهای 1177تا1184 ذکر کردهاند. از جمله آثار اوست: مولد النبیّ و قصّة المعراج؛ جایة الکرب باسماء اصحاب سید العجم و العرب که موضوع آن نامهای صحابة حاضر در جنگ بدر و اُحد است (مدرّس، ص 107؛ بغدادی، هدیة العارفین ، ج 1، ستون 256؛ همو، ایضاح المکنون ، ج 1، ستون 349).3) جعفربن اسماعیلبن زینالعابدین جعفر، مورخ، ادیب و مفتی شافعیان در مدینه. در 1250 زاده شد. برای تحصیل به ازهر مصر رفت (زرکلی، ج 2، ص 122) و در 1271 به مدینه برگشت و در آنجا تحصیلات خود را به پایان رساند. در1277، پس از پدرش، مفتی و مدرس شافعیان شد. سپس بهاستانبول، و پس از آن به یمن رفت و به مدت شش سال قاضی صنعا بود. آنگاه از قضا کناره گرفت و به مدینه بر گشت. در1307، مجدداً قاضی سیواس شد و دو سال در آن سمت باقی ماند. از آن پس تا 1317، زمان وفاتش، در مدینه مفتی و مدرس بود (زرکلی، همانجا؛ مدرس، همانجا؛ مردوخ روحانی، ج 2، ص 62). از او تألیفاتی باقی مانده است، از جمله: نزهة الناظرین ، در تاریخ مسجدالنّبی؛ تاج الابتهاج علی النور الوهّاج ؛ الکواکب الانور ، در شرح مولد النبّی و قصة المعراج جَدش زینالعابدین جعفر (کحاله، ج 3، ص 134ـ135؛ بغدادی، هدیةالعارفین ، ج 1، ستون 257؛ مردوخ روحانی، ج 1، ص 247؛ مدرس، همانجا).4) احمدبن اسماعیلبن جعفر، ادیب، عالم، و مفتی شافعی مدینه. در مدینه به دنیا آمد. علوم متداول را در همانجا فرا گرفت و برای تکمیل تحصیلات به مصر رفت و پس از پایان تحصیلات به مدینه برگشت و مفتی شافعیان و مدرس حرم مدینه شد (زرکلی، ج 1، ص 99). سپس به نمایندگی از مدینه برای مجلس نمایندگان عثمانی انتخاب شد و به استانبول رفت. با شروع جنگ جهانی اول، به دمشق مهاجرت کرد و در آنجا ساکن شد (زرکلی، همانجا). وی در1337 درگذشت. از جمله آثار اوست: مناقب علیبن ابیطالب (علیهالسلام)؛ النظمالبدیع فی مناقب اهل البقیع ؛ النصیحةالتامة لملوک الاسلام و العامة (زرکلی، همانجا؛ مدرس، ص73).منابع: اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون ، ج 1، در حاجی خلیفه، کشف الظنون ، ج 3، بیروت 1410/1990؛ همو، هدیة العارفین، در حاجیخلیفه، کشف الظنون ، ج5 ـ6، بیروت 1410/1990؛ عبدالرحمن بن حسن جبرتی، تاریخ عجایب الا´ثار فی التراجم و الاخبار ، بیروت ] بیتا. [ ؛ محمدامین زکی، تاریخ السلیمانیة ، بغداد1370/1951؛ خیرالدین زرکلی، الاعلام ، بیروت 1970؛ عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین ، بیروت ] تاریخ مقدمه 1376 [ ؛ عبدالکریم مدرس، دانشمندان کرد در خدمت علم و دین ، ترجمة احمد حواری نسب، تهران 1369 ش؛ محمد خلیلبن علی مرادی، سلک الدرّر فی اعیان القرن الثانیعشر ، بغداد ] بیتا. [ ؛ بابا مردوخ روحانی، تاریخ مشاهیر کرد ، تهران 1364 ش؛Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur, Leiden 1943-1949, Supplementband, 1937-1942.