بدیعیه (بدیعه ) مدرسه

معرف

از مدارس‌ هرات‌ در قرن‌ نهم‌
متن
بدیعیّه‌، (بدیعه‌) مدرسه‌، از مدارس‌ هرات‌ در قرن‌ نهم‌. بانی‌ آن‌ بدیع‌الزمان‌ میرزاتیموری‌ * (حک : 911ـ929) بود، ازینرو به‌ بدیعیه‌ یا بدیعه‌ شهرت‌ یافت‌. چند تن‌ از شاهزادگان‌ تیموری‌، از جمله‌ بیکه‌ سلطان‌بیگم‌ (متوفی‌ در 893)، مادر بدیع‌الزمان‌ میرزا، که‌ برخی‌ بنای‌ مدرسه‌ را به‌ او نسبت‌ داده‌اند، و محمد مؤمن‌ میرزای‌ تیموری‌ (مقتول‌ در 903)، پسر، و جوجوک‌بیگم‌، دختر بدیع‌الزمان‌میرزا، را در این‌ مدرسه‌ به‌ خاک‌ سپرده‌اند که‌ از علل‌ شهرت‌ مدرسه‌ است‌ (خواندمیر، 1339 ش‌، ج‌ 7، ص‌ 108، 153؛ همو، 1362 ش‌، ج‌ 4، ص‌ 182، 373).از برنامه‌ و رشته‌های‌ درسی‌ و گرایشهای‌ فرقه‌ای‌ حاکم‌ برآن‌ اطلاعی‌ در دست‌ نیست‌، اما وجود مدرّسان‌ شیعی‌ و سادات‌ علوی‌ در مدرسه‌ بدیعیه‌ حکایت‌ از آن‌ می‌کند که‌ این‌ مدرسه‌ احتمالاً به‌ مذهب‌ خاصی‌ اختصاص‌ نداشته‌ است‌. از مدرّسان‌ مشهور بدیعیه‌ می‌توان‌ از اینان‌ نام‌ برد: امیر صدرالدین‌ ابراهیم‌ مشهدی‌ (متوفی‌ 919) از علمای‌ مشهور عصر حکومت‌ حسین‌ بایقرا (حک : 873ـ911) که‌ در مدرسة‌ سلطانی‌ و خانقاه‌ اخلاصیه‌ نیز تدریس‌ می‌کرده‌ است‌ (خواندمیر، 1339 ش‌، ج‌ 7، ص‌ 287ـ 288؛ همو، 1362 ش‌، ج‌ 4، ص‌ 352)؛ مولانا فصیح‌الدین‌ محمد نظامی‌ معروف‌ به‌ آخوند (متوفی‌ 919) مدرّس‌ علوم‌ عقلی‌ و نقلی‌ و حکمت‌ و ریاضی‌ و مؤلف‌ حاشیة‌ هدایه‌ در حکمت‌، حاشیة‌ تذکره‌ شرح‌ اربعین‌ نووی‌، حاشیة‌ مختصر و حاشیة‌ مطّول‌ است‌ که‌ تا 917 در مدارس‌ بدیعیه‌ و اخلاصیه‌ و غیاثیّة‌ هرات‌ نیز تدریس‌ می‌کرده‌ است‌ (خواندمیر، 1339 ش‌، ج‌ 7، ص‌ 288؛ همو، 1362 ش‌، ج‌ 4، ص‌ 353)؛ و امیررضی‌الدین‌ عبدالاوّل‌ (متوفی‌ 927) از نوادگان‌ عبدالرّزاق‌ سمرقندی‌. تاریخ‌ درگذشت‌ مدرّس‌ اخیر نشانه‌ای‌ از استمرار فعالیت‌ بدیعیه‌ تا آغاز سلطة‌ صفویان‌ بر هرات‌ است‌.منابع‌: معین‌الدین‌ محمد اسفزاری‌، روضات‌الجنّات‌ فی‌اوصاف‌ مدینة‌ هرات‌ ، چاپ‌ محمد کاظم‌ امام‌، تهران‌ 1338ـ 1339 ش‌، ج‌ 1، ص‌ 100؛ غیاث‌الدین‌بن‌ همام‌الدین‌ خواندمیر، تاریخ‌ حبیب‌السیر ، چاپ‌ محمد دبیرسیاقی‌، تهران‌ 1362 ش‌؛ همو، ] تکمله‌ [ تاریخ‌ روضة‌الصفا ، در میرخواند، تاریخ‌ روضة‌الصفا ، ج‌ 7، تهران‌ 1339 ش‌؛ ذبیح‌الله‌ صفا، تاریخ‌ ادبیات‌ در ایران‌ ، ج‌ 4، تهران‌ 1363 ش‌، ص‌ 83 .
نظر شما
مولفان
گروه
تاریخ اجتماعی ,
رده موضوعی
جلد 2
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده