بدرالدینِ سِرْهندی ، مؤلف و مترجم صوفی و حنفی قرن یازدهم و از خلفای شیخ احمد سرهندی * و سیره نویس او. نسبش با 25 واسطه به خلیفة اول، ابوبکر، می‌رسد. پدرش ابراهیم سرهندی قادری (متوفی 1021) از محدثان و مفسّران بود و مثنوی مخزن الاسرار نظامی را در شبه قاره رواج داد و ازینرو به مخزنی معروف شد.بدرالدین حدود 1002 در سرهند به دنیا آمد، ابتدا در محضر پدر و سپس در مدرسة مجدّدیّه سِرهند نزد خواجه محمد صادق، فرزند شیخ احمد سرهندی تحصیل کرد (بدرالدین سرهندی، ج 2، ص 89، 222ـ223)، و در همان مدرسه به تدریس پرداخت. در پانزده سالگی به شیخ احمد سرهندی پیوست و هفده سال در خدمت او ماند (همان، ج 2، ص 157، 386). چند نامه از شیخ احمد سرهندی خطاب به بدرالدین در دست است (رجوع کنید به سرهندی، ج 1، مکتوب 289، 297، ج 2، مکتوب 40، ج 3، مکتوب 31). در 1047 شاهزاده داراشکوه او را به ترجمة کتب عرفانی از عربی به فارسی برگماشت (بدرالدین سرهندی، ج 2، ص 159). سال وفات بدرالدین بدرستی معلوم نیست، اما تا 1058 به تألیف حضرات القدس مشغول بوده و ظاهراً پیش از 1068 درگذشته است. ملاّ محمد شاکر، یکی از سه فرزند او، صاحب آثار علمی بود و ترجمة حسنات الحرمین و دستورالمؤمنین او در دست است.آثار: 1) سیر احمدی ، به فارسی، در شرح حال شیخ احمد سرهندی، نسخة این اثر مفقود است (همان، ج2، ص 158، 314)؛ 2) سنوات الاتقیاء ، به فارسی، زندگینامة بزرگان از آدم، علیه‌السّلام، تا روزگار مؤلف. این تذکره حدود 1036 تألیف شده و نسخه خطّی آن موجود است ( دیوان هند ، لندن، گنجینة دهلی، ش 672 D.P. )؛ 3) مجمع‌الاولیاء ، به فارسی، در شرح حال 1500 تن از عارفان، بویژه مشایخ سلسلة مجدّدیة نقشبندیه. این اثر در 1044 تألیف شده، اما علی اکبر اردستانی سرهندی آن را تحریف کرده و به نام خود ساخته است. نسخة تحریف شده در دیوان هند موجود است (اته، ج1، ص 270، ش 645). به گفتة بدرالدین، اردستانی عامی بود و حتی سواد نوشتن هم نداشت و نسخة مجمع‌الاولیاء را از بدرالدین قرض گرفته بود ( سنوات الاتقیاء ، گ 207)؛ دونسخة خطی آن نیز (منزوی، ج 11، ص 903ـ904) معرفی شده است. 4) وصال احمدی ، به فارسی، در بارة ایّام رحلت شیخ احمد سرهندی. این کتاب در 1037 تألیف شده و چندین بار به طبع رسیده است؛ 5) کرامات‌الاولیاء ؛ 6) روائح ، در اصطلاحاتِ صوفیان و اعمال قادریّه و نقشبندیّه؛ 7) حضرات القدس ، به فارسی، تذکرة بزرگان سلسلة نقشبندیه در دو جلد، تألیف 1039ـ 1058. جلد اول از خلفای راشدین تا خواجه باقی‌باللّه * ، جلد دوم در احوال شیخ احمد سرهندی و فرزندان و خلفای او؛ این کتاب دوبار به اردو ترجمه شده و نسخ‌خطی آن (همان، ج 11، ص 901ـ903) معرفی شده است. 8) معراج‌المؤمنین الی اعلی علیین ، به عربی. کتابهایی که از عربی به فارسی ترجمه کرده، بدین قرار است: فتوح‌الغیب ، از شیخ عبدالقادر گیلانی؛ بهجة‌الاسرار و معدن الانوار ، از علی اللخمی الشطنوفی به نام مقامات غوث الثقلین ؛ روضة‌النواظر فی ترجمة‌الشیخ عبدالقادر که به دستور داراشکوه ترجمه شده؛ تفسیر عرائس البیان، از روزبهان بقلی (حسنی، ج 5، ص 91ـ92).منابع: بدرالدین سرهندی، حضرات القدس ، ج1، نسخة خطی موزة لاهور، ج2، چاپ محبوب الهی، لاهور 1971؛ عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر ، ج 5، حیدرآباد دکن 1396/ 1976؛ محمد اعظم دیده‌مری، فیض مراد ، نسخة خطی گنجینة شیرانی دانشگاه پنجاب، ش 1142؛ احمدبن عبدالاحد سرهندی، مکتوبات امام ربّانی ، استانبول 1397/1977؛ احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطّی فارسی پاکستان، ج 11، اسلام آباد 1369 ش؛Hermann Ethإ, Catalogue of Persian manuscripts in the Library of the India Office , Oxford 1903-1937.
