بدرالدین تبریزی ، معمارِ مقبرة جلال‌الدین رومی * (مولوی) و از جملة دانشمندان قرن هفتم. وی اهل قونیه و از اصحاب جلال‌الدین رومی و احتمالاً از ایرانیان اهل علم و صناعتی بود که پس از حملة مغول به ایران، در اواسط قرن هفتم، به آسیای صغیر کوچ کردند. مجدالدین فریدون‌بن احمد سپهسالار (ص 39) و شمس‌الدین‌احمد افلاکی (ج 1، ص 141 و مواضع دیگر) گذشته از اشاره به ارادت او به جلال‌الدین، فضایل بسیاری برای وی برشمرده‌اند و او را در نجوم، رقوم و هندسه، سیمیا و کیمیا، سحریّات و حل خواص نیرنجات (یا: نارنجات = علم‌الحیل) متبحر دانسته‌اند. حتی افلاکی، نظر «اصحاب عظام» جلال‌الدین را دربارة وی نقل کرده و گفته است: «مردی بود ذوفنون و در فنّ کیمیا و صنعت سیمیا بوعلی سینا بود و در حکمت... سقراط ثانی و افلاطون یونانی» (همان، ج 1، ص 387). عبدالباقی گولپینارلی، به نقل از ثاقب مصطفی دده مؤلف کتابِ سفینة نفیسة مولویان (تألیف 1148، چاپ 1283 در مصر) در تاریخ مشایخ و چلبیان طریقت مولویه، شمس‌الدین احمد افلاکی را از شاگردان بدرالدین تبریزی دانسته است (1366 ش، ص 170). به گفتة او از رسالة سپهسالار مجدالدین فریدون چنین برمی‌آید که بدرالدین تبریزی کیمیاگری می‌کرده و احتمالاً افلاکی نزد او کیمیا آموخته است (همان، ص 172(پس از درگذشت جلال‌الدین رومی (672) و به خاک سپرده شدن او در باغ سلطان (ارم باغچه) در کنار پدرش، علم‌الدین قیصر که سرداری دلاور و از بزرگان قونیه بود (ابن بی‌بی، ص 333) برآن شد تا برای جلال‌الدین بقعه و بارگاه بسازد. با کمک معین‌الدین پروانه * و نیز زوجة او گرجی‌خاتون (گولپینارلی، 1363 ش، ص 221)، امیرعلاءالدین قیصر و سلطان ولد، فرزند جلال‌الدین رومی، ساختمان بقعه و بارگاه با نظارت و معماری بدرالدین آغاز شد و ظاهراً در 673 پایان یافت. بنایی که بدرالدین تبریزی ساخته احتمالاً بدنه‌ای استوانه‌ای شکل داشته که بر چهارفیلپایه استوار بوده و برفراز آن گنبدی مخروطی قرار داشته است. در پایان قرن هشتم و سپس در عهد بایزید دوم (حک : 886-918(این بنا مرمت و ضمایمی برآن افزوده شد (برای آگاهی بیشتر از خصوصیات معماری مقبره رجوع کنید به جلال‌الدین رومی * ). این مقبره که به قبة‌الخضراء (گنبد سبز، در ترکی: یشیل‌قبه) معروف است، تقریباً مدفن پنجاه تن از احفاد جلال‌الدین نیز است.منابع: ابن‌بی‌بی، سلجوقنامه ، چاپ هوتسما، لیدن 1902؛ احمدبن‌اخی‌ناطور افلاکی، مناقب‌العارفین ، چاپ تحسین یازیجی، تهران 1362 ش؛ ابوالفتح حکیمیان، «قونیه و مرقد مولانا»، در بررسیهایی دربارة مولوی ، تهران 1354 ش، ص 213-278؛ فریدون‌بن‌احمد سپهسالار، زندگینامة مولانا جلال‌الدّین مولوی ، با مقدمة سعید نفیسی، تهران ] تاریخ مقدمه 1325 ش [ ؛ عبدالباقی گولپینارلی، مولانا جلال‌الدّین: زندگانی، فلسفه، آثار و گزیده‌ای از آنها ، با ترجمه و توضیحات توفیق سبحانی، تهران 1363 ش؛ همو، مولویّه بعد از مولانا ، ترجمة توفیق سبحانی، تهران 1366 ش؛Encyclopaedia Iranica, s.v. Badr-al- Din Tabrizi (by H.Crane); TA , s.v. Mevlana Muzesi-Turbesiý (by M.Onder).
