بدر احمد

معرف

ملقب‌ به‌ نصیرالدوله‌، دولتمرد عصر قاجار
متن
بَدِر، احمد ، ملقب‌ به‌ نصیرالدوله‌، دولتمرد عصر قاجار. در 1287 در رشت‌ متولد شد. پدرش‌، میرزا عبدالوهاب‌ شیرازی‌ (نصیرالدوله‌، آصف‌الدوله‌) از مشاهیر رجال‌ عهد ناصری‌ و مادرش‌، عصمت‌السلطنه‌، دختر حاج‌ فرهادمیرزا معتمدالدوله‌ بود. درسهای‌ مقدماتی‌ را نزد معلمان‌ خصوصی‌ خواند و در دارالفنون‌ تهران‌ به‌ تحصیل‌ ادامه‌ داد. در ادبیات‌ فارسی‌ و عربی‌ و شیوة‌ نگارش‌ و خوشنویسی‌ پیشرفت‌ بسیار کرد، و زبان‌ فرانسه‌ را نیز بخوبی‌ آموخت‌. در 1301 از ناصرالدین‌ شاه‌ لقب‌ نصیرالدوله‌ گرفت‌. در 1305 وارد وزارت‌ امور خارجه‌ شد و بتدریج‌ ارتقا یافت‌ و به‌ چند مأموریت‌ خارج‌ رفت‌. در 1322 وزیر مختار ایران‌ در بلژیک‌ شد و تا انقلاب‌ مشروطیت‌ در آن‌ سمت‌ بود. مدتی‌ پس‌ از بازگشت‌ به‌ تهران‌، مدیر کل‌ وزارت‌ امور خارجه‌ شد. حسن‌ وثوق‌ (وثوق‌الدوله‌) که‌ در 1334 به‌ رئیس‌الوزرایی‌ منصوب‌ شد و مقام‌ وزارت‌ امور خارجه‌ را نیز برعهده‌ گرفت‌، نصیرالدوله‌ را به‌ معاونت‌ آن‌ وزارتخانه‌ منصوب‌ کرد و پس‌ از چندی‌، کفالت‌ آن‌ را به‌ او سپرد. در 1336، پس‌ از‌ رئیس‌الوزرایی‌مجدد وثوق‌الدوله‌، احمد بَدِر نصیرالدوله‌ وزیر معارف‌ و علوم‌ شد (اقبال‌ آشتیانی‌، ص‌ 37؛ بامداد، ج‌ 1، ص‌ 78؛ سعادت‌ نوری‌، ص‌ 75). این‌ کابینه‌ که‌ قرارداد 11 ذیقعدة‌ 1337/ 9 اوت‌ 1919 را با انگلستان‌ منعقد ساخت‌، قریب‌ دو سال‌ دوام‌ داشت‌ و چندین‌ بار ترمیم‌ شد، ولی‌ در تمام‌ این‌ مدت‌ وزارت‌ معارف‌ با نصیرالدوله‌ بود. پس‌ از سقوط‌ وثوق‌الدوله‌ و لغو قرارداد 1919، نصیرالدوله‌ به‌ اروپا رفت‌ و در 1304 ش‌ به‌ ایران‌ بازگشت‌ و در اوایل‌ 1305 ش‌ در انتخابات‌ دورة‌ ششم‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌ از سیرجان‌ به‌ وکالت‌ برگزیده‌ شد (فرهنگ‌ تهرانی‌، ص‌ 72)؛ اما پیش‌ از افتتاح‌ مجلس‌، حسن‌ مستوفی‌ او را به‌ وزارت‌ معارف‌ منصوب‌ کرد، و نصیرالدوله‌ در تغییر بعدی‌ هیئت‌ وزیران‌ نیز در همین‌ مقام‌ باقی‌ ماند. در بهمن‌ 1305، در سومین‌ تغییر هیئت‌ وزیران‌، جای‌ خود را به‌ سید محمد تدیّن‌ * ، رئیس‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌، داد و به‌ مجلس‌ رفت‌.احمد بدر در دو نوبتِ تصدّی‌ وزارت‌ معارف‌، برای‌ توسعة‌ مدارس‌ در ایران‌ گامهایی‌ برداشت‌ و عده‌ای‌ محصل‌ به‌ اروپا گسیل‌ کرد. وی‌ در جوانی‌ با دختر عبدالصمد میرزا عزّالدوله‌، فرزند محمدشاه‌ قاجار، ازدواج‌ کرد. بدر مردی‌ معارف‌ پرور، ادیب‌، کتابخوان‌، متعیّن‌ و متمول‌ بود و در 1309 ش‌ براثر عارضة‌ سکته‌ درگذشت‌ (اقبال‌ آشتیانی‌، همانجا؛ بامداد، ج‌ 1، ص‌ 78-79(.منابع‌: عباس‌ اقبال‌ آشتیانی‌، «میرزا عبدالوهابخان‌ آصف‌الدوله‌»، یادگار ، سال‌ 5، ش‌ 6 و 7 (بهمن‌ و اسفند 1327)؛ مهدی‌ بامداد، شرح‌ حال‌ رجال‌ ایران‌ در قرن‌ 12 و 13 و 14 هجری‌ ، تهران‌ 1357 ش‌؛ حسین‌ سعادت‌ نوری‌، رجال‌ دورة‌ قاجاریه‌ ، تهران‌ 1364 ش‌؛ باقر عاقلی‌، روز شمار تاریخ‌ ایران‌ از مشروطه‌ تا انقلاب‌ اسلامی‌ ، تهران‌ 1369-1370 ش‌، ج‌ 1، ص‌ 92، 148؛ عطاءالله‌ فرهنگ‌ تهرانی‌، اسامی‌ نمایندگان‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌ از آغاز مشروطیت‌ تا دورة‌ 24 قانونگذاری‌ و نمایندگان‌ مجلس‌ سنا در هفت‌ دورة‌ تقنینیه‌ ، تهران‌ 1356 ش‌.
نظر شما
مولفان
گروه
رده موضوعی
جلد 2
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده