بختیار، اَبوحَرب ، فرزند ابیجَعفر محمدبن ابراهیم، از فرمانروایان ناحیة تاریخی قومِس (سمنان و دامغان) و دست نشاندة آل زیار (حک : 316ـ435 یا 441). او که سمت حاجبی فلکالمعالی منوچهربن قابوس (حک : 403ـ420) را نیز داشت، از نخستین ممدوحان منوچهری دامغانی (متوفی 432) است. منوچهری در سه قصیده (ص 19، 108، 136) و یک مسمّط (ص 161) که به مناسبت جشنهای سَده و مهرگان و نوروز در مدحِ این امیر سروده، او را به نژاده بودن و آزادگی و بزرگمنشی و بخشندگی و خوش سخنی و دانشوری و جنگاوری ستوده و به روزافزونی و تقرب وی در دربار فلکالمعالی امیدوار گردانده است. انتخاب این سه جشن برای مدیحهگویی و توجه ممدوح بدانها احتمالاً نشانة تعلق خاطر این امیر به آداب و رسوم و آیینهای ایران و گویای اشرافی و ایرانی بودن خاندان اوست.منابع ادبی و تاریخی موجود، جزئیات زندگانی بختیار را روشن نمیکند؛ تنها در سالهای اخیر به وجود سه کتیبه از وی در سه بنای تاریخی ناحیة قومس پی بردهاند که هم روشنگر نام و نشان و مقام و عنوان اوست و هم مؤید آنچه منوچهری در مدایحِ خود آورده است. این سه کتیبه عبارتاند از: کتیبهای (با تاریخ 417) در قُبَّة قصر پدرش، پیر علمدار * ، در دامغان؛ کتیبهای بر منارة مسجد تاریخانة * دامغان مربوط به پادشاهی فلکالمعالی و روزگاری که بختیار حاجب امیر زیاری شده بود (یعنی در فاصلة 417-423)؛ و کتیبهای بر منارة مسجد جامع سمنان که مربوط به دورة امیری بختیار بر این نواحی (یعنی در فاصلة 417-426) است.منابع : احمدبن قوص منوچهری، دیوان منوچهری دامغانی ، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران 1370 ش؛C.`Adle, "Le mina ¦ ret du Masjed-e Jہme` de Semnہn. Circa 421-25/1030-34", Studia Iranica , 4/2 (1975), 177-186; C.`Adle, A.S. Melikian-Chirvani, "Les monuments du XIe siةcle du Dہmq ہn", Studia Iranica , 1/2 (1972), 229-297.
