بخاری، محمدبن عَبدالباقی (ابوالمعالی علاءالدین محمدبن عبدالباقی‌البخاری‌المکّی)، مؤلف عربی‌نویس و خطیب حنفی مذهب قرن دهم. از زندگیش گزارش جامعی در دست نیست، جز اینکه سالها در مسجد نبوی مدینه خطیب جمعه بوده است. تنها اثر وی، الطرازالمنقوش فی محاسن‌الحبوش (حاجی خلیفه، ج 2، ستون 1109؛ بروکلمان، ) ذیل ( ، ج 2، ص 418؛ کحّاله، ج 10، ص 123؛ زرکلی، ج 6، ص 184)، دربارة پناه دادن حبشیان و نجاشی به مسلمانان مهاجر در شرایط سخت و دفاع از آنان در برابر مشرکان است. مسلمانان مکّه و مدینه همواره به این موضوع توجه، و از آن با سپاس و تقدیس یاد کرده‌اند. الهام بخش او در نوشتن این کتاب، دو اثر سیوطی به نامهای رفع شأن‌الحبشیان و ازهارالعروش فی اخبارالحبوش بود. بخاری این کتاب را در 991، زمانی که خطیب مدینه بود نوشت و آن را به شریف مکّه، سید حسین‌بن حسن، تقدیم کرد (حاجی خلیفه، همانجا؛ طلس، ص 221). این کتاب مقدمه، خاتمه و چهار باب دارد. در مقدمه سبب تألیف کتاب و نژاد حبشیان و در بابهای کتاب به ترتیب فضیلت حبشیان، نجاشی و فضایل او، صحابیان حبشی و ادیبان حبشی آمده است.خالدالرّیان (ج 10، ص 123) در معرفی نسخه‌ای از الطّراز المنقوش گفته است که این کتاب به نام نُزهة‌الناظر و سَلْوَة الخاطر و عقدالفرائد فیما نظم من‌الفوائد نیز خوانده شده است. فؤاد سیّد (ج 2، ص 210)، علاوه بر نسخة خالدالرّیان، به دو نسخة دیگر اشاره کرده که یکی از آنها در کتابخانة دانشگاه آمریکایی بیروت موجود است. محمد اسعد طلس (همانجا) نیز نسخه‌ای را معرفی کرده که در 997، شش سال پس از تألیف اثر، کتابت شده است.الطّراز المنقوش را وایس وایلر ، به آلمانی برگردانده (هانوور 1924) که قسمتهایی از آن در ) فهرست نسخ خطی شرقی کتابخانة بودلیان ( (ج 2، ص 1363) آمده است. همچنین نورالدین‌حلبی * ، الطّراز المنقوش را تلخیص، و با افزودن مطالبی برآن، کتابی به نامِ اعلام الطّراز لمنقوش فی محاسن الحبوش تألیف کرده است. این کتاب مقدمه، نتیجه و سه باب دارد که خالدالریّان (ج 2، 69) نسخه‌ای از آن را معرفی کرده و احتمال قوی داده است که به خط خود مؤلف باشد. این کتاب در 1307 در قاهره به چاپ رسیده است.منابع: مصطفی‌بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف‌الظنون عن اسامی الکتب والفنون ، بیروت 1410/1990؛ خالدریان، فهرس مخطوطات دارالکتب‌الظاهریة ، دمشق 1393/1973؛ خیرالدین زرکلی، الاعلام ، بیروت 1986؛ فؤاد سید، فهرس‌المخطوطات‌المصورة ، قاهره 1959؛ محمد اسعد طلس، الکشاف عن‌المخطوطات خزاین کتب‌الاوقاف ، بغداد 1372/1953؛ عمررضا کحاله، معجم‌المؤلفین ، بیروت ] تاریخ مقدمه 1376 [ ؛Bibliothecae Bodleianae cod. mss. or. cat .; Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur , Leiden 1943-1949, Supplementband , 1937-1942.
