بخارای شریف

معرف

نخستین‌ روزنامه‌ به‌ زبان‌ فارسیِ تاجیکی‌ در آسیای‌ مرکزی‌
متن
بخارای‌ شریف‌ ، نخستین‌ روزنامه‌ به‌ زبان‌ فارسیِ تاجیکی‌ در آسیای‌ مرکزی‌. این‌ روزنامه‌ از 10 ربیع‌الاول‌ 1330 تا 23 محرم‌ 1331/11 مارس‌ 1912 تا 2 ژانویه‌ 1913 در شهرستان‌ کاگان‌، نزدیک‌ بخارا، چاپ‌ و در منطقه‌ منتشر می‌شد. در چهارماه‌ نخست‌، هفته‌ای‌ شش‌ شماره‌ و سپس‌ هر هفته‌ سه‌ شماره‌ از آن‌ انتشار می‌یافت‌.مؤسس‌ روزنامه‌ میرزا محی‌الدین‌ منصوروف‌ و میرزا سراج‌ حکیم‌، از فعالان‌ بخاراییان‌ جوان‌ * ، بودند و لوین‌ ـ کارخانه‌دار بخارایی‌ ـ از آنان‌ پشتیبانی‌ مالی‌ می‌کرد. میرزا جلال‌ یوسف‌زاده‌ (1278-1350) روزنامه‌ نگار پر سابقة‌ آذربایجان‌ و قفقاز و میرزا غفار، روشنفکر ایرانی‌، بترتیب‌، سردبیری‌ و مسئولیت‌ این‌ روزنامه‌ را بر عهده‌ داشتند؛ و صدرالدین‌ عینی‌، میرزا سراج‌ حکیم‌ و عبدالرّئوف‌ فطرت‌ از نویسندگان‌ بنام‌ آن‌ بودند.بخارای‌ شریف‌ دیدگاههای‌ تجددگرایان‌ و روشنفکران‌ بخارایی‌ را منعکس‌ می‌کرد و هدف‌ آن‌ آگاه‌ ساختن‌ مردم‌ بخارا از اوضاع‌ جهان‌، بهبود وضع‌ تعلیم‌ و تربیت‌، نشر معرفت‌ اسلامی‌، دعوت‌ به‌ وحدت‌ اسلامی‌ و مبارزه‌ با جهل‌ و خرافه‌ پرستی‌ و تشویق‌ تجارت‌ ملی‌ بود.زبان‌ روزنامه‌ آمیزه‌ای‌ از فارسیِ کهنِ ساده‌ شده‌، فارسی‌ متعارف‌ در ایران‌، اصطلاحات‌ روسی‌ و ترکی‌ و عناصری‌ از گروه‌ سمرقندی‌ ـ بخارایی‌ گویشهای‌ تاجیکی‌ بود؛ و در آن‌ افزون‌ بر چاپ‌ نوشته‌های‌ فارسی‌ و ترجمه‌هایی‌ از ادبیات‌ مشهور جهان‌ از جمله‌ داستانهای‌ تولستوی‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ تاجیکی‌، زبانهای‌ مهم‌ دنیا نیز آموزش‌ داده‌ می‌شد. نوشته‌های‌ بخارای‌ شریف‌ معمولاً اقتباس‌ یا ترجمة‌ مطالب‌ نشریه‌هایی‌ مانند حبل‌ المتین‌ ، سراج‌ الاخبار ، وقت‌ ، شورا ، ترجمان‌ و صراط‌ مستقیم‌ بود که‌ در کابل‌ و کلکته‌ منتشر می‌شدند.این‌ روزنامه‌، که‌ به‌ دلیل‌ نشر افکار آزادیخواهانه‌ و تجددگرایانه‌، از سویی‌ با تضییقاتی‌ از جانب‌ امیر بخارا و سنت‌ گرایان‌ و از دیگر سو از ناحیة‌ روسها روبرو بود، سرانجام‌ پس‌ از نشر 153 شماره‌، با تقاضای‌ نمایندة‌ سیاسی‌ روسیة‌ تزاری‌ و به‌ فرمان‌ عالم‌خان‌ منغیت‌ ( حک : 1328ـ 1339/1910ـ 1920)، امیر بخارا، برای‌ همیشه‌ تعطیل‌ شد.منابع‌: دایرة‌المعارف‌ ادبیات‌ و صنعت‌ تاجیک‌ ، دوشنبه‌ 1988، ذیل‌ «بخارای‌ شریف‌»، (نوشته‌ و. صمد، به‌ خط‌ سیریلی‌)؛ ش‌. سعیدوف‌، انکشاف‌ مطبوعات‌ تاجیکستان‌ ،دوشنبه‌ 1967(سیریلی‌)؛ظ‌.سعیدوف‌، ازبک‌ وقتلی‌ مطبوعات‌ تاریخیگا ماتریاللار ، تاشکند و سمرقند 1927، ص‌ 43 به‌بعد؛ الف‌. عثمانوف‌، یاردمچی‌ صادق‌ حزب‌ ، دوشنبه‌ 1975 (سیریلی‌)؛ ج‌. عثمانوف‌، مطبوعات‌ تاجیکستان‌ شوروی‌ ، دوشنبه‌ 1972 (سیریلی‌)؛ ع‌. عصمتی‌، «یک‌ نگاه‌ به‌ مطبوعات‌ انقلابی‌ تاجیک‌»، رهبر دانش‌ ، 9 (1929)، ص‌ 3-5 ؛ صدرالدین‌ عینی‌، اکنون‌ نوبت‌ قلم‌ است‌ ، ج‌ 2، دوشنبه‌ 1978 (سیریلی‌)؛ همو، بخارا انقلابی‌ اوچون‌ ماتریاللار ، مسکو 1926؛ همو، تاریخ‌ امیران‌ منغیتیة‌ بخارا ، تاشکند 1923؛ همو، کلیات‌ ، ج‌ 10، دوشنبه‌ 1966 (سیریلی‌)؛ همو، نمونه‌ ادبیات‌ تاجیک‌ ، مسکو 1926؛ ع‌. میراحمدوف‌، و. صمد، «تفسیر یک‌ اشارة‌ عینی‌»، صدای‌ شرق‌ ، 10 (1986)، ص‌ 111-119 (سیریلی‌)؛Encyclopaedia Iranica , s.v. "Bok a ra ¦ -ye S § ar ¦ â f" (by Michael Zand).
نظر شما
مولفان
گروه
اسلام معاصر ,
رده موضوعی
جلد 2
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده