بَحیری ، خاندان شافعی مذهب بزرگی در نیشابور در قرن چهارم ـ پنجم. نام این خاندان از بَحیربن نوح بن حیّانبن مختارگرفته شده که دربارة او اطلاع محصّلی نداریم.نام چندین تن از اعضای خانواده که در اوایل قرن چهارم میزیستند ثبت شده است، اما ابوعمرو محمّدبناحمدبن محمّد بن جعفربن بحیر نخستین بحیری است که دربارة او بیش از نام و نشانش اطلاع داریم. او در نیشابور مُزکّی ] مُعدّل [ بود و شهود محکمه را تعیین و تأیید میکرد ( رجوع کنید به شهادت * ). ابوعمرو همچنین در علم حدیث معلّمی سرشناس بود.ابونصرعبدالرّحمان که در میان چهارپسر ابوعمرو فرزند ارشد بود، منصب مزکّی بودن را از پدر به ارث برد و چون در 399، سه سال پس از مرگ پدرش، درگذشت، این منصب به برادرش ابوعبدالرّحمان عمرو رسید. در دورهای که حنفیان از ایذای شافعیان اشعری مشرب که عمیدالملک کُندُریِ * وزیر دستور آن را داده بود حمایت میکردند، عمرو در مسجد جامع عتیق نیشابور نیز، که از مراکز فرقة حنفیان شهر بود، حدیث درس میداد. این میتواند نشانة آن باشد که بحیریها شافعی مذهب بودهاند، اما اشعری مشرب نبودهاند. ابوعثمان سعید مولقاباذی (مولقاباذ از محلههای نیشابور که خاندان بحیری در آنجا زندگی میکردند)، برادر دیگر او در لشکرکشیهای محمود غزنوی به هند خدمات شایان توجهی کرد.در نسل بعدی، چندین تن از خاندان بحیری مزکّی بودند یا وظایف دیگری در محکمة قضا داشتند. ابوسعید اسماعیل بحیری که در 419 به دنیا آمد و در 501ـ502 درگذشت، از دیگران مشهورتر است. او که بر خلاف اسلاف خاندان خود مشرب اشعری داشت، با خاندان ابوالقاسم قشیری * ، صوفی شافعی مذهب نامدار، بسیار نزدیک بود. رویداد مالی ناگوار و نامشخّصی او را واداشت که آخرین املاک خاندانش را بفروشد، اما موفقیّت بعدی او در بازرگانی به وی امکان داد تا باردیگر زمیندار شود. او را در اواخر عمر معلم حدیث و عالمی شاخص میشناختند.دربارة اعقاب این خاندان، از جمله ابوسعد محمّد نامی که او را به صفای ضمیر اما خلقیاتی عجیب و سبعانه وصف کردهاند، اطلاع زیادی در دست نیست. آخرین چهره شناخته شدة این خاندان، ابوبکر عبدالرّحمان بحیری است که در جوانی نزد ابوالقاسم قشیری تلمّذ کرد و در 593 یا 540 در 87 سالگی درگذشت.منابع:R. W. Bulliet, The patricians of Nishapur , Cambridge, Mass. 1972, chap. 12,باارجاعات کامل به چاپ عکسینسخههای خطی درR. N. Frye, The histories of Nishapur, The Hague 1965; Habib Jaouiche, The histories of Nishapur. Register der Personen und Ortsnamen , Wiesbaden 1984.
