باشْت، بخش و شهری در استان کهگیلویه و بویراحمد.1) بخش باشت ، در شهرستان گچساران در جنوب شرقی استان کهگیلویه و بویراحمد، در ناحیة زیرکوه واقع است. از شمال به بخش چرام (شهرستان کهگیلویه)، از مشرق به بخش مرکزی شهرستان ممسنی، از جنوب به دهستان بکش دو (شهرستان ممسنی) و دهستان امامزاده جعفر (شهرستان گچساران) و از مغرب به دهستانهای بویراحمد گرمسیری و امامزاده جعفر محدود است. رشته کوه زاگرس (نام محلی آن کوههای گیلویه) در آن امتداد دارد. بخش باشت از دو قسمت سردسیر و گرمسیر تشکیل شده و مشتمل بر دهستانهای بابویی و کوهْمَرّه خامی با مراتع سرسبز و خرم است. چشمه‌های فراوانی دارد و زمینهای مزروعی آن با رود و چاه و قنات آبیاری می‌شود. بزرگترین رود آن پریاب (یا فریاب، زهره، فهلیان) است.محصولات عمدة آن گندم، جو (دیم)، حبوبات و چغندرقند است. دامداری و پرورش زنبور عسل نیز در آن رواج دارد، و از صنایع دستی دارای قالی‌بافی و گَبَه‌بافی است.جادة دوگنبدان (گچساران) به یاسوج (مرکز استان)، از بخش باشت می‌گذرد. در آبان 1338 این بخش در شهرستان کهگیلویه تشکیل و بعدها تابع شهرستان گچساران شد. باشت محل سکونت عشایر باوی * یا بابویی لُر زبان است. حدود 586 ، 3 تن از مردم ایل هنوز کوچ‌نشین هستند. ایل باوی مشتمل بر پنج تیره و چهل طایفة مستقل است و هر تیره به چند طایفه و هر طایفه به چند اولاد تقسیم می‌شود. تا این اواخر، در رأس هرم قدرت ایل، خان قرار داشت، و این مقام موروثی بود. پس از انقلاب اسلامی، رؤسای تیره‌ها و بعد ریش سفیدان ادارة ایل را به عهده گرفتند. در دو دهة اخیر، ساختار ایل باوی در منطقة باشت در معرض فروپاشی جدی قرار گرفته است.2) شهر باشت ، مرکز بخش (جمعیت طبق آمارگیری جاری 1370 ش، 665 ، 5 تن)، واقع در 47 کیلومتری شمال شرقی دوگنبدان. شهر قلعه‌ای دارد که بر فراز تپه‌ای واقع است و سابقاً که خان ایل در آن زندگی می‌کرد و به یاری مباشر خود از عشایر مالیات (مَنال) می‌گرفت. نام این قلعه در وقایع اتّفاقیّه (ص 143) در حوادث راجع به 1298 دیده می‌شود.نخستین بار ابن‌خرداذبه (ص 46ـ47) در قرن سوم، از باشت به صورت «باش» در کورة اَرَّجان نام برده و ابن‌بلخی (ص 143) در قرن ششم، آن را «باشت قوطا» ضبط کرده است: «باشت قوطا ناحیتی است در قهستان سردسیر». در قرن هشتم حمداللّه مستوفی (ص 127) می‌نویسد: «باشت قوطا ناحیتی است که در کوهستان و سردسیر است، حاصلش غلّه و اندکی میوه دارد».به نوشتة فسایی، در دورة ناصرالدین‌شاه طول ناحیة باشت از قریة اَنّا (حدود 5ر1 فرسنگی شمال شرقی شهر باشت) تا قریة لیشتر (حدود سیزده فرسنگی مغرب شهر باشت) چهارده فرسنگ و عرض آن از قریة پیچاب (حدود پنج فرسنگی شمال غربی شهر باشت) تا خان حَمّاد (دو فرسنگی مغرب شهر باشت) شش فرسنگ بود، و از مشرق به نواحی ممسنی، از شمال به ناحیة «رِوِن» و «بلادشاپور» و «کوهْمَرّه» از مغرب به حومة بهبهان و از جنوب به «ماهورِ میلاتی» محدود می‌شد (ج 2، ص 1471، 1480ـ1481). امروزه نام برخی از آبادیهای آن، مانند خان حماد که در کتابهای جغرافیایی قدیم آمده، در نقشه‌های جغرافیایی دیده نمی‌شود.منابع : ابن‌بلخی، فارس‌نامه ، چاپ گی‌لسترنج و رینولدالن نیکلسون، تهران 1363 ش؛ ابن‌خرداذبه، کتاب المسالک والممالک ، چاپ دخویه، لیدن 1967؛ ایران. وزارت جهاد سازندگی. واحد آمار و برنامه‌ریزی، فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع استان کهگیلویه و بویراحمد ، تهران 1363 ش؛ ایران. وزارت راه و ترابری، دفترچة مسافات راههای کشور ، تهران ] 1366 ش [ ؛ همو، نقشة راههای ایران ، تهران 1370 ش؛ حسن پارسا، بررسی اجتماعی و اقتصادی باشت بابوئی ، تهران 1347 ش؛ حمداللّه مستوفی، کتاب نزهة‌القلوب ، چاپ گی‌لسترنج، تهران 1362 ش؛ حسینعلی رزم‌آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران ( آبادیها )، ج 6: استان ششم ( خوزستان و لرستان )، تهران 1355 ش؛ سازمان جغرافیایی نیروهای مسلّح جمهوری اسلامی ایران، آباده ] نقشه [ ، تهران 1369 ش؛ منوچهر ضرابی، «طوایف کهگیلویه»، فرهنگ ایران زمین ، ج 9 (1345 ش)؛ حسن‌بن‌حسن فسایی ، فارسنامة ناصری ، چاپ منصور رستگار فسایی، تهران 1367 ش؛ مرکز آمار ایران، آمارگیری جاری جمعیت 1370: نتایج عمومی ، تهران (منتشر نشده)؛ همو، سرشماری اجتماعی ـ اقتصادی عشایر کوچنده 1366: نتایج تفصیلی استان کهگیلویه و بویراحمد ، تهران 1369 ش؛ همو، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه 1365، فرهنگ آبادیهای کشور: شهرستان گچساران ، تهران 1367 ش؛ همو، نقشة تقسیمات کشوری سال 1370: استان فارس ( 1 )، تهران ] بی‌تا. [ ؛ همو، نقشة تقسیمات کشوری سال 1370: استان کهگیلویه و بویراحمد، تهران ] بی‌تا. [ ؛ وقایع اتّفاقیّه: مجموعة گزارشهای خفیه‌نویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال 1291 تا 1322 قمری ، چاپ سعیدی سیرجانی، تهران 1362 ش.
