بازارجِقْ (یا بازارجیق)، نام قدیم شهر تولبُوخین در شمال شرقی بلغارستان، در حدود پنجاه کیلومتری شمال شهر وارنه * در مسیر راهآهن وارنه - کنستانتا (یا کوستنجه در رومانی). از دیرباز دارای بازار بوده و اکنون مرکز اقتصاد کشاورزی است. صنایع عمدة آن، فعالیتهای جنبی کشاورزی (شامل سیلو کردن، آردسازی، نانپزی و استخراج روغنهای گیاهی) و نساجی و ساخت قطعات دستگاههای کشاورزی است.از قرن نهم/پانزدهم تا 1295/1878، یعنی پایان تسلط عثمانی بر رومایلی * ، از جمله بلغارستان، بازارجق نام قصبة مرکزی قضایی * در سنجقِ وارنه بود (سامی، ذیل «بازارجق»؛ د.بریتانیکا ، ذیل «تولبوخین»). به نوشتة اولیاچلبی، در 1062/1652 این محل را، به نام آباد کنندة آن، حاجی اوغلی، از امرای ایلدرمزاده موسی چلبی از فرزندان ایلدرم بایزیداول ، بازارجقِ حاجیاوغلی میگفتهاند. در آن زمان، بازارجق دارای چندین محله از جمله چاوش بازار، حاجی محمد و حاجی خضر، و نیز سه حمام، سه خان (= کاروانسرا) و دویست دکان بود (ج 3، ص 345-346). در 1187/1773 لشکریان روس پس از شکست دادن قشون عثمانی وارد بازارجق شدند و آنجا را ویران کردند؛ اهالی آن از ترس به مناطق دیگر گریختند. پس از مدتی، قوای روس از بازارجق عقب نشستند و وارنه را در محاصره گرفتند (هامر - پورگشتال ، ج 8، ص 421، 425- 426). در 1188/1774، ژنرال روس، کامنسکی ، پیشقراولان عثمانی را از بازارجق عقب نشاند و در قوزلیجه نیز، اردوی 000 ، 25 نفری عثمانی را درهم شکست (همان، ص 438). در 1316/1898 جمعیت بازارجق پنج هزار نفر بود. دوازده مدرسه و بیست مسجد جامع داشت که مشهورترین آنها چارشی، چاوش، اسکی و شیخ افندی بود. مردم آن مسلمان و مسیحی بودند، امّا بر اثر مهاجرت، از جمعیت مسلمان آن کاسته شد (اولیا چلبی، ج 3، ص 346؛ سامی، ذیل مدخل «بازارجق»). پس از تجزیة حکومت عثمانی نام بازارجق به دوبریچ تغییر یافت و از 1913 تا 1940، که در تصرف رومانی بود، به بازارگیج شهرت داشت ( د. بریتانیکا ، ذیل « تولبوخین»). در 1949، به افتخار مارشال شوروی فیودور ایوانویچ تولبوخین که در 1944 آنجا را از لشکریان آلمان باز پس گرفت، تولبُوخین نامیده شد ( د.بزرگ شوروی ، ذیل «تولبوخین»؛ د.بریتانیکا ، ذیل «تولبوخین»).منابع: محمد ظلیبندرویش اولیا چلبی، اولیا چلبی سیاحتنامه سی ، ج 3، چاپ احمد جودت، استانبول 1314؛ علی توفیق، ممالک عثمانیه جغرافیاسی ، استانبول 1315؛ شمسالدین سامی، قاموس الاعلام ، چاپ مهران، استانبول 1306/1889-1316/1898،Great Soviet Encyclopedia, ed.A.M. Prokhorov, NewYork,1973-1983, s.v. Tolbukhin; Joseph von Hammer-Purgstall, Geschichte des Osmanischen Reiches, Graz 1963; The New Encyclopaedia Britannica, Micropaedia, Chicago 1985, s.v Tolbukhin; Turk Ansiklopedisi , vol. V., Ankara 1952, s.v. "Bazargic".
