باردو شهر کوچکی در تونس در حدود سه کیلومتری شمالغربی پایتخت. این شهرک صنعتی، مانند نام آن که از 1298/1881 پدیدار شده، جدید و نوبنیاد است. جایی که امروزه باردو خوانده میشود، پیش از این زمان، یکی از حومههای شهر تونس و محل کاخ «بای * » تونس بوده است. انعقاد قرارداد تحت الحمایگی تونس در این محل موجب شهرت نام آن و احداث شهری در آن شده است. در ربیعالثانی 1298/ مارس 1881، برخی از قبایل تونس دست اندازیهایی به آن سوی مرزهای الجزایر کردند و این جریان، با آنکه امری چندان غیر عادی و غریب نبود، بهانة مناسبی به دست حکومت فرانسه داد تا به مطامعی که در مقابل ایتالیا نسبت به تونس داشت جامة عمل بپوشاند. سپاه 000 ، 30 نفری فرانسه، (و بنا بر برخی منابع 000 ، 36 تنی)، که به درخواست ژول فرّی 1248 ـ 1311/1832 ـ 1893، نخست وزیر وقت فرانسه، برای سرکوب آن قبایل اعزام شده بود، در جمادیالاولی 1298/آوریل 1881 بندر بنزرت تونس را گرفت، و سپاهی دیگر نیز، که از الجزایر گسیل شده بود، شهر تونس را اشغال کرد. ژنرال برئا ، فرماندة اشغالگران فرانسوی، که در تصرف تونس با مقاومت چندانی مواجه نشده بود، در 12 جمادیالا´خرة 1298/ 12 مه 1881 بای محمد الصدوق را واداشت تادر کاخ مشهور به قصر السّعید (بعدها «قصر باردو») معاهدهای را با او امضا کند که به «معاهدة باردو» شهرت یافت، و گرچه تصریحی به تحتالحمایگی تونس تصریحی نداشت، عملاً این سرزمین را تحتالحمایة فرانسه میکرد. به موجب این معاهده، ادارة امور خارجی و مالی و دفاعی تونس از آن پس به حکومت فرانسه واگذار شد و یک ژنرال فرانسوی، در مقام مباشر یا وزیر مختار حکومت فرانسه و ناظر بر حسن اجرای امور، در تونس مستقر شد. اعتراضات شدید عثمانی و ایتالیا و انگلیس، به سبب حمایت بیسمارک از فرانسه، راه به جایی نبرد. متعاقباً قیامهایی در میان مسلمانان این سرزمین در اعتراض به استیلای فرانسه، قیامهایی به وقوع پیوست که قیام گروهی از ایشان به رهبری علیبن خلیفه در 2 شعبان 1298/30 ژوئن 1881 از اهمّ آنها بود. فرانسه، در 2 شعبان 1300/8 ژوئن 1883، معاهدة دیگری را بر تونس تحمیل کرد و آن را تحتالحمایة خود ساخت. معاهدة دوم، که برخی آن را با معاهدة باردو اشتباه کردهاند، به «معاهدة مَرسی» مشهور است. معاهدة باردو، که اساساً محصول مساعی استعمارگرانة ژول فری بود، در مناسبات فرانسه و ایتالیا تیرگی شدیدی پدید آورد، و بعدها طلیعة سلطه گری فرانسه و سرآغاز توسعة امپراتوری دوم فرانسه شد.شهر امروزی باردو، که پیش از عقد معاهدة باردو به همان قصرالسّعید معروف بود، در 1340/1961، 000 ، 16 تن؛ در 1345 ش/1966، 714 ، 40 تن؛ و در 10 فروردین 1363/30 مارس 1984، 669 ، 65 تن جمعیت داشت. «قصرالسّعید»، که در قرن دوازدهم/ هجدهم اقامتگاه «بای»های تونس و در قرن سیزدهم/ نوزدهم اقامتگاه تابستانی ایشان بود، از 1306/1888 به نمایشگاهی دائمی بدل شد که حاوی بقایای باارزشی از آثار باستانی تونس از جمله کاشیهای ابتدایی بازمانده از عهد استیلای رومیهاست. ظاهراً بنای امروزة این قصر متعلق به قرن دوازدهم/ هجدهم است.بعضی از منابع (هت، ص 53، 192). از یک «قصر باردو» در شهر الجزایر نیز نام بردهاند که در اویل قرن سیزدهم/ نوزدهم کاخ تابستانی «دای» آن شهر بوده و بر تپهای مشرف بر بندر، در میان باغهایی زیبا، بنا شده بوده است. از این قصر تابستانی به عنوان یکی از برجستهترین نمونههایی معماری اوایل قرنسیزدهم/ نوزدهم در الجزایر یاد شده است. این معماری حاصل ادغام سنجیدة شیوههای بومی افریقایی و سبکهای اروپایی است.منابع:Africa handbook, ed. Colin Legum, London 1969, 91, 93-94; EI, s.v. Tunisia; An Encyclopedia of world history, ed. William L. Langer, Boston 1952, 638, 737; 838; Grand dictionnaire encyclopedique Larousse, Paris, 1982-1985, s.v. Bardo; Grand Larousse, Paris 1960 Antony Hutt, Islamic architecture: North Africa, London 1977; The Middle East and North Africa, 1990, London 1990,821,839; The New Encyclopaedia Britannica, Micropaedia, Chicago 1985, s.v. Bardo, Treaty of; Webster's new geographical dictionary, Springfield, Mass, 1980, s.v. "Le Bardo"; Neville Williams, Chronology of the modern world, 1763-1965 , London 1975, 320.
