ژاپن، مسلمانان، درباره زمان و چگونگى ورود اسلام به سرزمين ژاپن آگاهى چندانى در دست نيست؛ اما ظروف شيشه اى موجود در موزه شوسواين[۱] در شهر نارا[۲] ، منسوب به سده دوم/ هشتم، بيانگر ارتباط بازرگانى ميان جهان اسلام و ژاپن است (ما هويى يو[۳] ، ص۳۶؛ كومورا فوجيو[۴] ، ص ۱۲ـ۱۴، ۳۳۱). ظاهرآ، جزيره واق واق/ وقواق* كه در برخى متون جغرافيايى اسلامى به آن اشاره شده (براى نمونه ← ابن خرداذبه، ص ۶۹ـ۷۱؛ رامهرمزى، ص ۲۴)، با سرزمين ژاپن مطابق است (نيز ← د.اسلام، چاپ دوم، ذيل 1.¦k¤wa¦k¤Wa"). در منابع تاريخى چين متعلق به سده هفتم/ سيزدهم نيز، از ژاپن با نام وُگوا[۵] ياد شده است. معادل آن در ژاپنى، واكوكو[۶] است و شايد واق واق صورتى تغييريافته از اين واژه ژاپنى باشد (جاى شين[۷] ، ص ۴؛ د.اسلام، همانجا). به هرحال، اطلاع تاريخى موثقى مبنى بر ورود اسلام به ژاپن تا قبل از سده هفتم/ سيزدهم در دست نيست. در اين سده، دريانوردان مسلمان از مسير دريايى جاده ابريشم* به سواحل شرقى چين راه يافتند و شمارى از تاجران مسلمان به سواحل ژاپن رسيدند. به نظر مى رسد، عده اين مسلمانان كم بوده است و جايگاه و تأثير چندانى در جامعه ژاپن نداشته اند ( ← >سالنامه تاريخ ژاپن<[۸] ، ص ۲۴۲؛ كومورا فوجيو، ص ۹، ۱۱، ۱۶؛ >تولد اسلام در ژاپن<[۹] ، ص ۹۳ـ۹۴). در آغاز دوران سلسله ميجى[۱۰] (حك : ۱۲۸۵ـ ۱۳۳۰/ ۱۸۶۸ـ۱۹۱۲) و پس از ايجاد وحدت سياسى و ادارى در ژاپن، راه براى نوسازى و پيشرفت اين كشور و گسترش مناسباتش با جهان غرب و سرزمينهاى اسلامى ازجمله حكومت عثمانى* هموار شد ( ← جاى شين، ص ۲۹۴ـ۲۹۵). در اين دوره، اسلام با كمك عواملى چون تجارت و مهاجرت، به تدريج وارد ژاپن شد ( ← مهاجرى، ص ۱۲۴ـ۱۲۹). ژنرال كوماتسو آكى هيتو[۱۱] (۱۲۶۲ـ۱۳۲۱/ ۱۸۴۶ـ۱۹۰۳)، شاهزاده ژاپنى، در راه بازگشت از اروپا در ۱۲۹۴/ ۱۸۷۷، در استانبول به ديدار سلطان عبدالحميد دوم رفت و زمينه ارتباط بيشتر بين ژاپن و حكومت عثمانى را فراهم ساخت (كومورا فوجيو، ص ۴۶، ۱۴۰، ۳۴۰). سلطان عبدالحميد نيز در ۱۳۰۶/ ۱۸۸۹ كشتى ارطغرل[۱۲] به فرماندهى ميرلواء على عثمان پاشا را به ژاپن فرستاد. كشتى ارطغرل در صفر ۱۳۰۸/ سپتامبر ۱۸۹۰ در راه بازگشت، در سواحل ژاپن، گرفتار طوفان شد و بسيارى از سرنشينان آن ازجمله فرمانده كشتى غرق شدند. تلاش ژاپنيها براى نجات سرنشينان، اثرى عميق در تحكيم دوستى ميان حكومت عثمانى و ژاپن برجاى گذاشت (موريموتو[۱۳] ، ص ۴۶ـ۴۷؛ صديقى[۱۴] ، ص ۴ـ۵؛ >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۹۶). شكست روسيه از ژاپن در ۱۳۲۳/ ۱۹۰۵ موجب شد تا شمارى از سربازان مسلمان تاتار* در ارتش روسيه، به ژاپن پناهنده شوند. صدها تن از مسلمانان ترك و تاتار نيز در زمان جنگ اول جهانى (۱۳۳۲ـ۱۳۳۶/ ۱۹۱۴ـ۱۹۱۸) و هم زمان با انقلاب ۱۹۱۷/ ۱۳۳۵ روسيه، از قفقاز و آسياى مركزى به مشرق روسيه گريختند و سپس، از راه چين و كره به ژاپن پناهنده شدند. اين پناهجويان مسلمان، در شهرهاى توكيو[۱۵] ، ناگويا[۱۶] ، كوبه[۱۷] و اردوگاه ايزومى اوتسو[۱۸] در حومه اوساكا/اوزاكا[۱۹] اسكان يافتند و عده اى از ژاپنيها، براثر مراوده با اين مسلمانان، به اسلام گرويدند (كومورا فوجيو، ص ۱۴۵، ۳۰۵ـ۳۰۶؛ يوشيدا تاتسويا[۲۰] ، ص ۲۴۸؛ جاى شين، ص ۳۰۱؛ مهاجرى، ص ۱۲۵). سفر دعوتگران و گروههاى تبليغ نيز در پيشرفت و گسترش اسلام در ژاپن مؤثر بود. از ۱۳۲۴ تا ۱۳۳۸/ ۱۹۰۶ـ۱۹۲۰، شمارى از مبلّغان مسلمان به ژاپن سفر كردند، ازجمله على احمد جِرجاوى، مؤلف الرحلة اليابانية از مصر؛ عبدالرشيد ابراهيموف* از قازان؛ مولوى بركت اللّه بهوپالى از هند؛ و محمد عبدالحى قربانعلى، رهبر اقليت ترك و تاتار مقيم ژاپن (كرم حلمى فرحات، ص ۱۰۲ـ۱۱۵؛ كومورا فوجيو، ص ۳۱۴ـ ۳۱۷؛ صديقى، ص ۶ـ۷؛ براى آگاهى درباره مشاهير ژاپنى كه در نتيجه اين فعاليتهاى تبليغى به دين اسلام گرويدند ← كومورا فوجيو، ص ۴۳، ۱۵۱ـ۱۵۹، ۳۰۷ـ۳۱۲، ۵۰۳ـ۵۰۴، ۴۶۸ـ۴۷۴؛ >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۹۷؛ يوشيدا تاتسويا، ص ۲۴۹؛ مهاجرى، ص ۱۲۴). ژاپن در اوايل سده چهاردهم/ بيستم، به توسعه طلبى و تصرف اراضى كشورهاى اطراف خود روى آورد. به همين منظور، دولت ژاپن نيروى دريايى و زمينى قدرتمندى تشكيل داد و ابتدا در ۱۳۲۸/ ۱۹۱۰، شبه جزيره كره را اشغال كرد و سپس در ۱۳۱۰ش/ ۱۹۳۱، به مناطق شمال شرقى چين (مشهور به منچورى[۲۱] ) حمله كرد. ارتش ژاپن در جنگ جهانى دوم (۱۳۱۸ـ۱۳۲۴ش/ ۱۹۳۹ـ۱۹۴۵) به ويتنام، اندونزى، فيليپين، تايلند، ميانمار و مالزى نيز حمله كرد و اين مناطق وسيع را اشغال كرد ( ← جاى شين، ص ۳۰۱، ۳۱۱؛ كومورا فوجيو، ص ۱۱۴ـ۱۱۵، ۴۶۴ـ۴۶۷؛ مهاجرى، ص ۱۲۶). در جريان اين لشكركشيها، شمارى از سربازان و افسران ژاپنى به علت مناسبات مستقيم و معاشرت طولانى با مسلمانان مالزى و چين و اندونزى، به اسلام علاقه مند و مسلمان شدند و پس از مراجعت، براى شناساندن اسلام به مردم ژاپن تلاش كردند (كومورا فوجيو، ص ۴۷۵، ۴۹۹ـ ۵۰۱؛ مهاجرى، ص ۱۲۷). به رغم دورى ژاپن از مكه، عمر يامائوكا ميتسوتارو[۲۲] (متوفى ۱۳۳۸ش/ ۱۹۵۹) ظاهرآ نخستين مسلمان ژاپنى بود كه در ۱۳۲۷/ ۱۹۰۹ به سفر حج رفت (كومورا فوجيو، ص ۴۳؛ >تولد اسلام در ژاپن<، همانجا؛ مهاجرى، ص ۱۲۴). از ۱۳۳۵/۱۹۵۶، مناسبات تجارى و فرهنگى بين ايران و ژاپن گسترش يافت و عده اى از ژاپنيها در پى مراوده با ايرانيان و نيز فعاليتهاى تبليغى مبلّغان ايرانى و شيعيان شبه قاره هند به مذهب شيعه گرويدند (يامامورا[۲۳] ، ص ۱۸ـ۲۳؛ براى نمونه اى از برنامه ريزى و فعاليتهاى مبلّغان ايرانى در ژاپن ← مهاجرى، مقدمه محمد بهشتى، ص ۷). علاوه براين، شمارى از ژاپنيها پس از پيروزى انقلاب اسلامى ايران، به علت علاقه مندى به مطالعه درباره ايران و مذهب شيعه، به تشيع امامى گرويدند كه حاج محمد القائم ساوادا صفا*[۲۴] و فرزندش، ابراهيم ساوادا تاتسوايچى[۲۵] ، مدير مركز اهل البيت عليهم السلام در توكيو از آن جمله اند. اين خانواده و جمعى از شيعيان ايران و شبه قاره هند در معرفى تشيع و گسترش معارف اهل بيت عليهم السلام در ژاپن سهمى بسزا دارند (ساوادا صفا، ۱۳۸۰ش، ص ۱۵۲ـ۱۵۳؛ مهاجرى، ص ۲۰۷، ۲۲۴، ۲۳۰، همان مقدمه، ص ۷). پس از بحران نفتىِ (۱۳۵۲ش/ ۱۹۷۳) ناشى از جنگ چهارم عربها و اسرائيل و آسيبى كه در پى آن به اقتصاد ژاپن وارد شد، دولت ژاپن درصدد برآمد براى خروج فورى از اين بحران، مناسبات خود را با جهان اسلام تقويت كند. ازاين رو، توجه به مطالعات اسلامى در محافل علمى ژاپن تقويت گرديد، رسانه هاى ارتباط جمعى ژاپن بيش از پيش به معرفى آداب و سنن دينى و فرهنگى و اوضاع سياسى و تاريخى كشورهاى اسلامى پرداختند و رابطه با كشورهاى عربى و اسلامى نيز گسترش يافت. هم زمان، شمارى از جوانان تحصيل كرده ژاپنى مقيم پاكستان، عربستان، مصر، هند و تركيه، به علت مراوده و تماس نزديك با مسلمانان، به اسلام گرويدند و پس از بازگشت به ژاپن، با نگارش كتاب و چاپ مقالات در نشريات ژاپنى، به معرفى اسلام پرداختند (>تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۱۶؛ مهاجرى، ص ۱۴۳ـ۱۴۶). تشكيل سازمانها و انجمنهاى اسلامى در يكصد سال گذشته، از ابزارهاى مهم گسترش اسلام در ژاپن بوده است. در سالهاى جنگ و توسعه طلبى ژاپن، شمارى از مسلمانان و انديشمندان ژاپنى به ترتيب، در ۱۳۱۱ش/ ۱۹۳۲ مركز مطالعات فرهنگى اسلامى[۲۶] ، در ۱۳۱۷ش/ ۱۹۳۸ انجمن اسلامى ژاپن كبير[۲۷] و در ۱۳۱۹ش/ ۱۹۴۰ جمعيت اسلامى توكيو[۲۸] را تأسيس كردند، كه هركدام ماهنامه و نشريه اى جداگانه منتشر مى كردند (كومورا فوجيو، ص ۱۷۳، ۴۱۸، ۴۲۶؛ >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۰۲ـ۱۰۳؛ كرم حلمى فرحات، ص ۵۶ـ۶۵). در ۱۳۳۱ش/ ۱۹۵۲، هفده تن از پيشگامان و فعالان مشهور حركت اسلامى ژاپن، انجمن مسلمانان ژاپن[۲۹] را در توكيو تأسيس كردند. اين انجمن سهمى بسزا در تبليغ و گسترش اسلام در ژاپن داشت ( ← >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۱۰؛ كرم حلمى فرحات، ص ۵۸ـ۶۴؛ نيز ← ادامه مقاله). شمارى از دانشجويان مسلمان مقيم ژاپن در ۱۳۴۰ش/ ۱۹۶۱ انجمن دانشجويان مسلمان[۳۰] را تأسيس كردند كه بعدها به مركز اسلامى ژاپن[۳۱] بدل گرديد ( ← ادامه مقاله). ابوبكر مورى موتو تاكه او در ۱۳۵۳ش/ ۱۹۷۴ مجمع فرهنگ اسلامى[۳۲] را تأسيس كرد و شوقى فوتاكى هيده ئو[۳۳] ، پزشك ژاپنى، در ۱۳۵۴ش/ ۱۹۷۵ كنگره اسلامى ژاپن[۳۴] را بنياد نهاد. برخى ديگر از نهادها و سازمانهاى اسلامى ژاپن عبارت اند از: مركز اطلاعات و آموزش اسلامى[۳۵] در يوكوهاما[۳۶] ، مركز اخوت اسلامى[۳۷] در كيوتو[۳۸] ، عبادتگاه اسلامى[۳۹] در اوساكا، مركز آموزش اسلامى در توكوشيما[۴۰] ، مركز فرهنگى اسلامى هوكّايدو[۴۱] ، مركز فرهنگى اسلامى سندائى[۴۲] و بنياد وقف اسلامى ژاپن[۴۳] (مهاجرى، ص ۱۶۵، ۱۷۵؛ كومورا فوجيو، ص ۳۹۷ـ۴۵۴؛ موريموتو، ص ۱۹۰ـ۱۹۲؛ >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۳۱؛ سامرائى[۴۴] ، ۲۰۰۹). رهبران مراكز اسلامى ژاپن در ۱۳۵۵ش/ ۱۹۷۶، به منظور ايجاد هماهنگى در فعاليتهاى خود، شوراى هماهنگى سازمان اسلامى ژاپن[۴۵] را تشكيل دادند (موريموتو، ص ۱۱۶، ۱۲۵؛ كرم حلمى فرحات، ص ۷۳؛ صديقى، ص ۷۱). عبدالكريم سايتو سه كه هى[۴۶] ، نخستين رئيس اين شورا بود و جلسات شورا تا ۱۳۷۸ش/ ۱۹۹۹ هر ماه يكبار، با هدف تقويت همكارى و هماهنگى بين مراكز و نهادهاى اسلامى، برگزار مى شد. شمارى از دانشجويان و استادان و مبلّغان كشورهاى اسلامى نيز در چند دهه اخير، در زمينه معرفى و تبليغ اسلام، با مؤسسات اسلامى ژاپن همكارى كرده اند (كرم حلمى فرحات، ص ۱۰۴، ۱۰۹؛ موريموتو، ص ۴۲، ۱۵۹؛ سامرائى، ۲۰۰۹). ساخت مسجد از فعاليتهاى مؤثر مسلمانان در راه گسترش و پيشرفت اسلام در ژاپن بوده است. در ۱۳۲۳/ ۱۹۰۵، صدها تن از مسلمانان ترك و تاتار مقيم ژاپن مسجدى ساده و كوچك در حومه اوساكا ساختند كه سرآغاز ساخت مسجدهاى ديگر در ژاپن بود (يوشيدا تاتسويا، ص۲۵۰؛ كرم حلمى فرحات، ص ۷۶). نخستين مسجد مهم را در ۱۳۱۴ش/ ۱۹۳۵ تجار مسلمان هندى در كوبه ساختند، كه تاكنون پابرجاست. دومين مسجد را، عبدالحى قربانعلى در ۱۳۱۷ش/ ۱۹۳۸ با كمك برخى از بزرگان سياسى و اقتصادى ژاپن، در توكيو بنا كرد. امامت اين مسجد را ابتدا عبدالرشيد ابراهيموف و سپس عبدالحى قربانعلى برعهده داشتند (كومورا فوجيو، ص ۲۹۵ـ۲۹۸، ۳۰۲ـ۳۰۴؛ كرم حلمى فرحات، ص ۷۷؛ صديقى، ص ۲۷؛ يوشيدا تاتسويا، ص ۲۵۲). اين مسجد در ۱۳۶۵ش/ ۱۹۸۶، به منظور بازسازى، تخريب شد و در ۱۳۷۹ش/ ۲۰۰۰، مسجدجامعى باشكوه به سبك معمارى كلاسيك دوره عثمانى در مكان مسجد پيشين، با كمك سازمان امور دينى تركيه[۴۷] ، ساخته شد كه شيخ نعمت اللّه خليل ابراهيم، از مبلّغان مشهور مسلمان اهل تركيه، مدتى امامت آن را برعهده داشت (>تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۱۸؛ كرم حلمى فرحات، ص ۷۸ـ ۷۹؛ سامرائى، ۲۰۰۹؛ صديقى، ص ۱۱۶، ۱۲۴). مسلمانان ترك و تاتار نيز در ۱۳۱۷ش/ ۱۹۳۸ مسجدى در ناگويا ساختند، كه در بمباران هوايى ارتش امريكا در ۱۳۲۴ش/ ۱۹۴۵ ويران شد. سومين مسجد مهم ژاپن را مسلمانان ژاپنىِ مقيم كان سايى[۴۸] در ۱۳۵۶ش/ ۱۹۷۷ در اوساكا ساختند، كه حاج محمدمصطفى كومورا فوجيو نخستين امام جماعت آن بود. در حال حاضر (۱۳۹۴ش/ ۲۰۱۵)، حدود شصت مسجد كوچك و بزرگ و يكصد نمازخانه در سراسر ژاپن به ويژه در شهرهاى توكيو، كوبه، ناگويا، كيوتو، سايتاما[۴۹] و استان گونما[۵۰] وجود دارد (يوشيدا تاتسويا، همانجا؛ >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۴۷ـ۱۵۲؛ كرم حلمى فرحات، ص۸۰؛ صديقى، ص ۱۴). از ديگر فعاليتهاى مسلمانان در ژاپن، ترجمه قرآن كريم به ژاپنى، ترجمه و نشر مقاله، كتاب و نشريه و راه اندازى تارنما براى تبليغ اسلام بوده است. هاياشى تاداسو[۵۱] در ۱۲۹۳/ ۱۸۷۶ كتاب >زندگانى محمد<[۵۲] ، نوشته پريدو هامفرى[۵۳] ، را از انگليسى به ژاپنى ترجمه كرد. اين كتاب در آشنايى مردم با زندگى پيامبر اكرم و دين اسلام سهم بسيار داشت (كومورا فوجيو، ص ۴۲؛ مهاجرى، ص ۱۲۳). قرآن كريم از اوايل قرن چهاردهم/ بيستم، بارها به ژاپنى (به صورت كامل يا چندجزئى) چاپ شده است (براى آگاهى درباره ترجمه هاى ژاپنى قرآن كريم ← موريموتو، ص ۶۶ـ۶۸، ۷۱، ۷۴، ۷۶ـ۷۷؛ كرم حلمى فرحات، ص ۱۵۶ـ۱۶۲؛ ساوادا صفا، ۱۳۷۹ش، ص ۸۴ـ۹۳؛ همو، ۱۳۸۰ش، ص ۱۵۴). براساس آمار ۱۳۹۳ش/ ۲۰۱۴، جمعيت مسلمانان ژاپن حدود ۰۰۰،۱۲۰ تن بوده است كه از اين عده، اقليتى بومى و بقيه عمدتآ از مهاجران مسلمان اندونزى، مالزى، شبه قاره هند، ايران و تركيه اند. بيشتر مسلمانان مقيم ژاپن اهل سنّت اند و از نظر فقهى به مذهب شافعى عمل مى كنند و حدود ۲۵۰۰۰ تن نيز شيعه اند. همچنين، گروهى از پيروان فرقه احمديه* (قاديانيه) در ژاپن سكونت و فعاليت دارند. اين مسلمانان از شمال تا جنوب ژاپن در قالب جوامع كوچك در چهار جزيره اصلى هوكّايدو، هونشو[۵۴] ، شيكوكو[۵۵] ، كيوشو[۵۶] و حتى جزيره كوچك اوكيناوا[۵۷] پراكنده اند (>تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۱۷، ۱۱۹، ۱۳۴ـ۱۳۵، ۱۷۹؛ سامرائى، ۲۰۰۹؛ كرم حلمى فرحات، ص۵۰ـ۵۲؛ مهاجرى، ص ۱۸۵).
انجمن مسلمانان ژاپن. در اساسنامه اين انجمن، اهداف و وظايف آن، كوشش براى پيشرفت اسلام در ژاپن، برقرارى مناسبات دوستانه با كشورهاى مسلمان و كمك به صلح بشرى تعيين شده است (موريموتو، ص ۸۳؛ مهاجرى، ص ۱۵۹؛ صديقى، ص ۹). رياست اين انجمن در آغاز با صادق ايمايى زومى يوشيو[۵۸] (متوفى ۱۳۳۹ش/۱۹۶۰) بود. پس از او تا ۱۳۸۲ش/ ۲۰۰۳، هفت تن از چهره هاى دينى و علمى مسلمان ژاپنى به رياست انجمن رسيدند. از ۱۳۸۲ش/۲۰۰۳ تاكنون (۱۳۹۵ش/ ۲۰۱۶) نيز، امين توكوماسو كيمى آكى[۵۹] (دانش آموخته الازهر مصر) رئيس انجمن است. در ۱۳۴۷ش/ ۱۹۶۸ و در دوره رياست عبدالكريم سايتو، انجمن به عنوان سازمان دينى مستقل به ثبت رسيد. در همين دوره در حومه توكيو، زمينى براى قبرستان مسلمانان معيّن شد. در ۱۳۵۱ش/۱۹۷۲ و در دوره رياست موريموتو بر انجمن، حاج عمر ميتا ريوايچى[۶۰] نخستين ترجمه ژاپنى قرآن كريم را همراه با متن عربى، چاپ و منتشر كرد (مهاجرى، ص ۱۶۰ـ۱۶۱؛ موريموتو، ص ۸۴ـ۸۸؛ صديقى، ص ۶۸، ۹۰؛ هيگوچى ميماساكا[۶۱] ، ۲۰۰۱). از ۱۳۵۱ش/۱۹۷۲، از نفوذ مسلمانان غيرژاپنى در انجمن كاسته شد و بيشتر اعضا از مسلمانان ژاپنى برگزيده شدند. بيشتر بودجه انجمن را سازمان تبليغى رابطة العالم الاسلامى در عربستان سعودى تأمين مى كند (مهاجرى، ص ۱۵۹، ۱۶۳؛ هيگوچى ميماساكا، ۲۰۰۱). دفتر مركزى مجمع عمومى انجمن مسلمانان ژاپن در توكيو واقع است. برخى از برنامه هاى انجمن عبارت اند از: چاپ و توزيع كتابها و نشريات اسلامى، ارسال نسخه هاى قرآن كريم به نقاط مختلف ژاپن، برپايى جلسات سخنرانى، احداث مسجد و نمازخانه، اعزام مسلمانان به حج، برگزارى و شركت در اجلاسهاى بين المللى، انتشار مقالات علمى در جرايد و مجلات ژاپنى و دعوت از مبلّغان و شخصيتهاى اسلامى به منظور تحكيم مناسبات انجمن با علما و انديشمندان مسلمان (موريموتو، ص ۸۳، ۸۶؛ مهاجرى، ص ۱۶۲؛ انجمن مسلمانان ژاپن، ۲۰۱۷). انجمن مسلمانان ژاپن همچنين با مراكز اسلامى در اندونزى، مالزى، شبه قاره هند، عربستان، مصر، ليبى و ايران در زمينه فعاليتهاى آموزشى، تربيتى و فرهنگى مناسباتى دارد. اين انجمن از ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۴ش/۱۹۵۸ـ۱۹۶۵، دانشجويانى را براى فراگيرى علوم اسلامى و زبان عربى به كشورهاى پاكستان، مصر، عربستان و ليبى اعزام كرد. برخى از اين افراد، پس از بازگشت به ژاپن، در مراكز علمى و اسلامى، به ويژه در خود انجمن، شروع به فعاليت كردند (>تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۱۴ـ۱۱۵؛ كرم حلمى فرحات، ص ۶۳؛ موريموتو، ص ۸۵ـ۸۶). انجمن مسلمانان ژاپن تاكنون هفتاد كتاب در زمينه معرفى اسلام به ژاپنى چاپ و منتشر كرده است. ماهنامه >صوت الاسلام<[۶۲] ارگان انجمن است كه نخستين شماره آن در ۱۳۴۸ش/۱۹۶۹ منتشر شد. اين نشريه حاوى مطالبى درباره رخدادهاى مهم اسلامى و فعاليتهاى مسلمانان ژاپن است و به دو زبان ژاپنى و انگليسى منتشر مى شود. خبرنامه مناره[۶۳] نيز اخبار مرتبط با فعاليتهاى ماهانه انجمن را منتشر مى كند (انجمن مسلمانان ژاپن، ۲۰۱۷؛ موريموتو، ص ۸۶؛ >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۱۳؛ هيگوچى ميماساكا، ۲۰۰۱).
مركز اسلامى ژاپن. در ۱۳۵۳ش/۱۹۷۴، صالح مهدى السامرائى و شمارى از بازرگانان و انديشمندان مسلمان، مركز اسلامى ژاپن را با هدف آشنا كردن ژاپنيها با اسلام تأسيس كردند. فعاليتهاى تبليغى اين مؤسسه بر دو راهبرد اصلى متمركز است : دعوت مستقيم به اسلام از طريق ملاقات و گفتگو، بحث و مناظره و برپايى نشست؛ و توليد كتابهاى اسلامى به ژاپنى با تكيه بر منابع اصلى و توزيع گسترده و رايگان (مهاجرى، ص ۱۶۸؛ موريموتو، ص۸۹ـ۹۰؛ >تولد اسلام در ژاپن<، ص ۱۱۲، ۱۱۶). هيئت مديره مركز اسلامى ژاپن شامل رئيس، هفت معاون، پنج مشاور و دو حسابرس مالى است. نخستين رئيس آن عبدالكريم سايتو سه كه هى بود. پس از وى، چهار تن ديگر به رياست رسيدند. در حال حاضر (۱۳۹۵ش)، رياست مركز برعهده صالح مهدى السامرائى است و دفتر اصلى آن در توكيو است (مركز اسلامى ژاپن، ۲۰۱۲؛ مهاجرى، ص ۱۶۸، ۱۷۱). منابع مالى مركز اسلامى عمدتآ از طريق هدايا، كمكهاى مردمى، حق عضويت و فروش كتاب و توليدات اسلامى و ادبى و نيز كمك برخى سازمانهاى كشورهاى مسلمان غرب آسيا، به ويژه رابطة العالم الاسلامى تأمين مى شود (مهاجرى، ص ۱۶۹؛ موريموتو، ص ۹۴؛ مركز اسلامى ژاپن، ۲۰۱۲). برپايى جلسات بحث و مناظره، برگزارى اجتماعات و كلاسهاى آموزش قرآن و زبان عربى، اعزام دانشجويان مسلمان ژاپنى به كشورهاى اسلامى، اعزام مبلّغ و سخنران به مناطق مختلف ژاپن و پيگيرى سفر ژاپنيهاى مسلمان به حج، ازجمله برنامه هاى مركز اسلامى است. همچنين، مركز اسلامى در ۱۳۵۶ش/۱۹۷۷ با همكارى رابطة العالم الاسلامى، نخستين اجلاس فقه اسلامى را در توكيو برگزار كرد (مهاجرى، ص ۱۷۰ـ ۱۷۱؛ سامرائى، ۲۰۰۹؛ موريموتو، ص ۹۱ـ۹۴). احداث نخستين مدرسه اسلامى در ژاپن با نام مدرسه اسلامى بين المللى يوآيى[۶۴] از ديگر دستاوردهاى آن است. برگزارى جلسات مشاوره، صدور گواهينامه هاى شهادت تشرف به اسلام، عقد و ازدواج اسلامى و مرگ و صدور گواهى براى غذاهاى حلال از ديگر خدمات مركز اسلامى به مسلمانان ژاپن است (سامرائى، ۲۰۰۹؛ مركز اسلامى ژاپن، ۲۰۱۲). مركز اسلامى ژاپن تاكنون دهها جلد كتاب و جزوه درباره اسلام به ژاپنى ترجمه و منتشر كرده است. مهم ترين نشريه مركز السلام[۶۵] نام دارد كه از ۱۳۵۷ش/ ۱۹۷۸ هرچند ماه يكبار منتشر شده و حاوى اخبار مسلمانان ژاپن و فعاليتهاى مركز اسلامى ژاپن است (موريموتو، ص ۹۱؛ مهاجرى، ص ۱۷۰؛ صديقى، ص ۱۲؛ مركز اسلامى ژاپن، ۲۰۱۲).
منابع : ابن خرداذبه؛ بزرگ بن شهريار رامهرمزى، عجائب الهند: برها و بحرها و جزائرها، چاپ عبداللّه محمد حبشى، ابوظبى ۱۴۲۱/ ۲۰۰۰؛ محمدالقائم ساوادا صفا، «گزارشى از ترجمه هاى ژاپنى قرآن كريم ]ترجمه فارسى[»، ترجمان وحى، سال ۴، ش ۲ (اسفند ۱۳۷۹)؛ همو، «گفت وگويى با آقاى محمد القائم ساوادا صفا مترجم قرآن كريم به زبان ژاپنى»، گفتگوكننده: رضا مرادزاده، در همان، سال ۵، ش ۱ (شهريور۱۳۸۰)؛ كرم حلمى فرحات، الثقافة العربية و الاسلامية فى اليابان، قاهره ۱۴۲۹/ ۲۰۰۸؛ موريموتو تاكه او، رشد اسلام در ژاپن : گذشته، حال و آينده، ترجمه حسين افشين منش و شيده ايل بيگى طاهر، مشهد ۱۳۷۸ش؛ مسيح مهاجرى، اسلام در ژاپن بضميمه يادداشتهائى از هند، تايلند و هنگ كنگ، تهران ۱۳۶۸ش؛ يامامورا كونيكو، «گفت وگو با كونيكو يامامورا بانوى ژاپنى اى كه مسلمان شد»، همشهرى آيه، دوره جديد، ش ۱۳ (ارديبهشت ۱۳۹۲)؛
EI۲, s.v. "W¦ a¤kw¦a¤k.۱: the island or islands of W¦a¤kw¦a¤k" (by G. R. Tibbetts and Shawkat M. Toorawa); Higuchi Mimasaka, "Nihon ni okeru Isuramu ۵۰-nen no ayumi" (in Japanese; پیشرفت اسلام در ژاپن در پنجاه سال اخیر), Arabic Islamic Institute in Tokyo, ۲۰۰۱. Retrieved Jan. ۲۹, ۲۰۱۷, from www.aii-t.org/j/symp/files/۲۰۰۱۰۵۰۸/higuchi; Islamic Center of Japan, ۲۰۱۲. Retrieved Jan.۲۹, ۲۰۱۷, from islamcenter.or.jp/en; Japan Muslim Association, ۲۰۱۷, Retrieved Jan.۲۹, ۲۰۱۷, from www.muslim.or.jp; Komura Fujio, Nihon Isuramushi (in Japanese; تاریخ اسلام در ژاپن), Tokyo ۱۹۸۸; Ma Huiyu, "Riben Yisilanjiao jiankuang" (in Chinese; معرفی مختصر اسلام در ژاپن ), Zhongguo Musilin مسلمانان چین no.۳ (۱۹۹۵); Nihon ni ikiru Isuramu: kákò, genzai, mirai (in Japanese;، آینده تولد اسلام در ژاپن : گذشته ، حال), Tokyo: Cultural Office of Royal Embassy of Saudi Arabia in Japan, ۲۰۱۰; Nihon shoki (in Janpanese; (سالنامه تاریخ ژاپن), in Kokushitaikei مجموعه بزرگ تاریخ ملی)) vol.۱, Tokyo:KeizaiZashshia,۱۸۹۷;SalihMahdi Samarrai, "History of Islam in Japan", Islamic Center of Japan, ۲۰۰۹. Retrieved May ۸, ۲۰۱۶, from islamcenter. or.jp/en/ history-and -publications/ history - of - islam-in-japan; MuhammadAbdur RahmanSiddiqi, Islam shines in Japan: perspective and prospects,Kuala Lumpur ۱۴۲۹/۲۰۰۸; Yoshida Tatsuya, "Senzen-ki ni okeru zai Nagoya Tat¦aru hito no ko¦ ryu¦ kankei ni kansuru ichiko¦ satsu" (in Japanese; تحقیقی درباره روابط و مناسبات تاتارهای مقیم ناگویا قبل از جنگ جهانی دوم) ,To¦ yo¦ daigaku A jia Bunka Kenkyu¦ jo kenkyu¦ nenpo
(سالنامه پژوهشی مرکز مطالعات فرهنگ آسیا در دانشگاه تویو)
,no.۴۸ (۲۰۱۳);ZhaiXin,Ribentianhuang(inChinese; امپراتوران ژاپن), Shanghai ۱۹۹۲.
/ رضا مرادزاده /
۱. Sh¦os¦oin ۲. Nara ۳. Ma Huiyu ۴. Komura Fujio ۵. Woguo ۶. Wakoku ۷. Zhai Xin ۸. Nihon shoki ۹. Nihon ni ikiru isuramu ۱۰. Meiji ۱۱. Komatsu Akihito ۱۲. Ertu§grul ۱۳. Morimoto Takeo ۱۴. Siddiqi ۱۵. Tokyo ۱۶. Nagoya ۱۷. Kobe ۱۸. Izumiotsu ۱۹. Osaka ۲۰. Yoshida Tatsuya ۲۱. Manchuria ۲۲. Yamaoka Mitsutaro ۲۳. Yamamura Kuniko ۲۴. Sawada Safa ۲۵. Sawada Tatsuichi ۲۶. Islamic Cultural Research Center ۲۷. Great Japan Islamic Association ۲۸. Islamic Socity Tokyo ۲۹. Japan Muslim Association (JMA ) ۳۰. Muslim Student Association ۳۱. Islamic Center of Japan ۳۲. Islamic Cultural Society ۳۳. Shawqi Futaki Hideo ۳۴. Islamic Congress Japan ۳۵. Islamic Education and Information Center ۳۶. Yokohama ۳۷. Islamic Brothers Center ۳۸. Kyoto ۳۹. Kaikyo Jiin ۴۰. Tokushima ۴۱. Hokkaido Islamic Cultural Center ۴۲. Sendai Islamic Cultural Center ۴۳. Japan Islamic Trust ۴۴. Samarrai ۴۵. Cooperation Council of Islamic Organization of Japan ۴۶. Abdulkarim Saito Sekihei ۴۷. Türkiye Diyanet èIíleri Baíkanlâ§gâ ۴۸. Kansai ۴۹. Saitama ۵۰. Gunma ۵۱. Hayashi Tadasu ۵۲. Mahometto den (L ife of Mahomet) ۵۳. Prideaux Humphrey ۵۴. Honsha ۵۵. Shikoku ۵۶. Kyushu ۵۷. Okinawa ۵۸. Imaizumi Yoshio ۵۹. Tokumasu Kimiaki ۶۰. Mita Ryoichi ۶۱. Higuchi Mimasaka ۶۲. Isuramu no koe (The Islam voice) ۶۳. Minareh ۶۴. Yuai International Islamic School ۶۵. Assalam