بینالود ، رشته‌کوهی در شمال شرقی استان خراسان. با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی از دهستان و بخشِ سرولایت در شهرستان نیشابور تا بخش جلگه رُخ در شهرستان تربت حیدریه، به طول 125 کیلومتر امتداد دارد (رزم‌آرا، ج 9، ص 430؛ جعفری، ج1، ص126). از شمال غربی به کوههای آلاداغ (ادامة رشته کوه البرز) می‌پیوندد، و در واقع دنبالة آن است ( جغرافیای کامل ایران، ج 1، ص 602). رشته کوه بینالود، واسطه‌ای است میان کوههای پاروپامیسوس (متعلق به هندوکش) و کوههای البرز، و از این لحاظ اهمیت ویژه‌ای دارد. این منطقه (رشته کوه بینالود و آلاداغ و پشت کوه) زلزله‌خیز، و در معرض فعالیتهای زمین‌ساختی است ( ایرانیکا ، ذیل مادّه). برای مثال در 1267 زمین‌لرزه‌ای منطقة سرولایت را بشدت لرزاند. در 1288 و بار دیگر در 1311، شهر قوچان بر اثر زلزله ویران شد. در زلزلة 1311، دامنة پرجمعیت اَترَک علیا، و منطقة سرولایت بیشتر آسیب دید، چنانکه قناتها ریزش کرد و شکافهایی به ژرفای پنج تا هشت متر در زمین پدید آمد (امبرسز و ملویل، ص 189، 195).رشته کوه بینالود، مرز طبیعی شهرستانهای نیشابور ومشهد به شمار می‌آید و دهستان بینالود در دامنة جنوبی آن واقع است. این رشته کوه، قله‌های متعددی دارد که بلندترین آنها قلة بینالود است که ارتفاع آن در برخی منابع، حدود 211 ، 3 متر، و در برخی دیگر حدود 350 ، 3 متر ذکر شده است. قلة شیرباد با ارتفاع تقریبی 200 ، 3 متر و قلة زَرگَران با حدود 100 ، 3 متر ارتفاع در جنوب قلة بینالود قرار دارند (جعفری، ج 1، ص 126؛ نقشة طبیعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران ؛ کیهان، ج 1، ص 43).آبریزهای جنوبی بینالود عمدتاً به کالْ شور، و آبریزهای شمالی این کوهستان به کَشَف رود می‌ریزند (جعفری، همانجا). حمدالله مستوفی نیز در قرن هشتم، دربارة رود پرآبی که از این کوه سرچشمه می‌گرفته، مطالبی نوشته و آورده است: «بر جانب شمال بر قُبة کوه به مسافت پنج فرسنگ چشمه‌ای است که ] به آن [ چشمه سبز می‌گویند و آبی شیرین و سبز از آن بیرون می‌آید» (ص148ـ 149).شهر قدمگاه در جنوب و شهر طُرقبه در شمال آن قرار دارد. جادة تهران ـ مشهد از دامنة شمالی بینالود (کیهان، ج 1، ص 46)، راه آهن تهران ـ نیشابور ـ مشهد از انتهای قسمت جنوب شرقی آن، و جادة سبزوار ـ قوچان از ارتفاعات آن می‌گذرد. به نوشتة ابن‌حوقل، در دورة او (سدة چهارم)، مردم برای رفتن از نیشابور به طوس، پیاده از گردنه‌ای که نیشابور در کمر آن بوده، بالا رفته به طوس می‌رسیده‌اند (ص 453ـ454). بارتولد این جادة قدیمی را میان رشته کوه بینالود دانسته است (ص 131). از کوههای بینالود، بویژه در آبادی معدن (در دهستانِ بارمعدن)، سنگ فیروزه استخراج می‌شود (رزم‌آرا، ج 9، ص 401؛ سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ، ج 32، ص 415). منابع فلز کرومیت نیز در این کوهها یافت می‌شود ( جغرافیای کامل ایران ، ج 1، ص 643). در حدودالعالم (تألیف در سدة چهارم) نیز دربارة معدن فیروزه و مس و سرب ناحیة طوس، مطالبی آمده است که با موقعیت جغرافیایی کوههای بینالود مطابقت دارد (ص 90).منابع: ابن‌حوقل، کتاب صورة‌الارض ، چاپ کرامرس، لیدن 1967؛ نیکلاس امبرسز و چارلز ملویل، تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران ، ترجمة ابوالحسن رده، تهران 1370 ش؛ واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد، تذکرة جغرافیای تاریخی ایران ، ترجمة حمزه سردادور، تهران 1358 ش؛ عباس جعفری، گیتاشناسی ایران ، ج1: کوهها و کوهنامة ایران ، تهران 1368 ش؛ جغرافیای کامل ایران ، تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، 1366 ش؛ حدودالعالم من المشرق الی المغرب ، چاپ منوچهر ستوده، تهران 1340 ش؛ حمدالله‌بن ابی‌بکر حمدالله مستوفی، کتاب نزهة‌القلوب ، چاپ گی‌لسترنج، لیدن 1915، چاپ افست تهران 1362 ش؛ حسینعلی رزم‌آرا، فرهنگ جغرافیائی ایران ( آبادیها )، ج9: استان نهم ( خراسان )، تهران 1355 ش، 1329 ش؛ سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ، ج32: مشهد ، تهران 1368 ش؛ مسعود کیهان، جغرافیای مفصّل ایران ، تهران 1310ـ1311 ش؛ مشهد ] نقشه [ ، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، 1370ش؛ نقشة ژئومرفولژی جمهوری اسلامی ایران ، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، 1370ش؛ نقشة طبیعی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران ، تهران: سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح، 1370 ش؛Encyclopaedia Iranica , s.v. "B ¦âna ¦lu ¦d" (by Eckart Ehlers).
