ثَعْلَبة بن میمون ، فقیه و محدّث شیعی و از اصحاب امام جعفرصادق و امام موسی کاظم علیهم االسلام . کنیه اش ابواسحاق بود و او را ابواسحاق فقیه ، ابواسحاق نحوی و اسدی کوفی نیز می خواندند ( رجوع کنید به کشی ، ص 375؛ نجاشی ، ص 117؛ طوسی ، ص 174). از تاریخ تولد و وفاتش اطلاعی در دست نیست . از موالی بنی اسد و بنی سلامه بوده و به زهد و عبادت و نیک کرداری و فصاحت شهرت داشته است . در بارة عبادت ثعلبه در مسجد کوفه و توجه هارون الرشید (حک : 149ـ193) به او، روایتی نقل شده است ( رجوع کنید به نجاشی ، ص 118؛ قمی ، ص 64؛ خوئی ، ج 3، ص 409). او را قاری و نحوی و لغوی نیز دانسته اند ( رجوع کنید به نجاشی ، همانجا؛ ابن داوود حلّی ، ص 60؛ علامه حلّی ، ص 30). او از امام جعفرصادق ، امام موسی کاظم و کسانی چون زُرارَة بن اَعیَن ، حارث بن مُغیره ، حمّادبن عثمان و محمدبن مسلم روایت نقل کرده است . کسانی چون احمدبن محمدبن ابی نصر بزنطی ، عبداللّه بن محمد حجّال ، عبداللّه بن بُکَیر، ابوسعید مُکاری و بسیاری دیگر از او روایت کرده اند ( رجوع کنید به طوسی ، ص 333؛ علامه حلّی ، همانجا؛ تستری ، ج 2، ص 491؛ خوئی ، ج 3، ص 410ـ 411 .
گفته اند که ثعلبه کتابی در حدیث داشته که راویان بسیاری از آن نقل کرده اند ( رجوع کنید به نجاشی ؛ طوسی ، همانجاها؛ خوئی ، ج 3، ص 409). نیامدن لفظ ثقه در رجال نجاشی سبب شده تا بعضی در وثاقت ثعلبه تردید کنند، اما این تردید کاملاً بی وجه بوده ( رجوع کنید بهمامقانی ، ج 1، بخش 2، ص 196؛ امین ، ج 4، ص 25) و دیگران ثعلبه را ثقه دانسته اند ( رجوع کنید بهکشی ، ص 412).منابع : ابن داوود حلّی ، کتاب الرجال ، چاپ محمدصادق آل بحرالعلوم ، نجف 1392/1972، چاپ افست قم [ بی تا]. ؛ امین ؛ تستری ؛ خوئی ؛ محمدبن حسن طوسی ، رجال الطوسی ، چاپ جواد قیومی اصفهانی ، قم 1415؛ حسن بن یوسف علامه حلّی ، رجال العلامة الحِلّی ، چاپ محمدصادق بحرالعلوم ، نجف 1381/1961، چاپ افست قم 1402؛ عباس قمی ، تحفة الاحباب فی نوادر آثار الاصحاب ، چاپ جعفر حسینی ، تهران 1370 ش ؛ محمدبن عمرکشی ، اختیار معرفة الرجال ، [تلخیص [محمدبن حسن طوسی ، چاپ حسن مصطفوی ، مشهد 1348 ش ؛ عبداللّه مامقانی ، تنقیح المقال فی علم الرجال ،چاپ سنگی نجف 1349ـ1352؛ احمدبن علی نجاشی ، فهرست اسماء مصنفّی الشیعة المشتهرب رجال النجاشی ، چاپ موسی شبیری زنجانی ، قم 1407.
(br /)