بلوشه ، ادگار، خاورشناس و ایران‌شناس معروف فرانسوی. گابریل ژوزف ادگار بلوشه در 12 دسامبر 1870 در شهر بورژ متولد شد. دورة تحصیلات مقدماتی را با موفقیتهای درخشانی به‌انجام رساند (قزوینی، 1325 ش، ص14) و وارد مدرسة زبانهای شرقی * شد. عربی، فارسی، ترکی و هندی را فراگرفت (دهخدا؛ دایرة‌المعارف فارسی ؛ د.ا.د.ترک ، ذیل ماده) و همچنین در مدرسة مطالعات عالی که در زمان ناپلئون سوم تأسیس شده بود و مرکز مطالعات ایرانشناسی بود (اورکاد، ص 12، 20)، تحصیل کرد و در همانجا از 1895 تا 1901 به‌تدریس پرداخت. در 1895، کتابدار کتابخانة ملی پاریس در بخش نسخ خطی و از 1929 معاون آنجا شد. بلوشه در 1928، نشان افتخار(لژیون دنور ) دریافت کرد (قزوینی، 1325 ش، همانجا) و در 1935 بازنشسته شد و در 5 سپتامبر 1937 در پاریس درگذشت ( ایرانیکا ذیل ماده؛ د. ا. د. ترک ، همانجا).آثار بلوشه نشانة بارزی از فعالیت و تلاش پیگیر و روحیة پژوهشگری اوست. اگرچه بلوشه در کتابداری تحصیلات دانشگاهی نداشت، اما به جهت دقت و مهارت در فهرست‌برداری و شناسایی کتابهای شرقی و تألیف آثاری که تنوع، عمق و وسعت دانش وی را می‌رساند، در بین خاورشناسان معتبر اوایل قرن بیستم، جایگاه ویژه‌ای یافت. مهمترین کار وی، فهرست‌برداری از کتابهای خطی کتابخانة ملی پاریس و تصحیح و ترجمة برخی از آنها بوده است.فهرستهایی که بلوشه تهیه کرده عبارت‌اند از : ) فهرست نسخ خطی شرقی، عربی، فارسی و ترکی شارل شفر ( (1900)؛ ) فهرست نسخ خطی مزدایی (زند، پهلوی، پارسی و ایرانی آیین زردشت) ( (1900)؛ ) صورت نسخ خطی عربی مجموعة دکوردمانش ( (1906)؛ ) فهرست نسخ خطی عربی، فارسی و ترکی که دکوردمانش به‌کتابخانة ملی اهدا کرده است ( (1909)؛ ) صورت «مجموعة نسخ خطی مسلمانان» دکوردمانش ( (1916)؛ ) ملاحظاتی در باب نسخ خطی فارسی و عربی مجموعة مارتو ( (1923)؛ ) فهرست نسخ خطی عربی که در سالهای 1884ـ1924 به‌دست آمده است ( (1925)؛ ) فهرست نسخ خطی ترکی ( در دو جلد (1932ـ 1933) و ) فهرست نسخ خطی فارسی کتابخانة ملی ( (1905ـ1934) ( ایرانیکا ، همانجا؛ قزوینی، 1325 ش، ص 18).بلوشه در تاریخ عرب نیز آثاری دارد؛ وی متن عربی و ترجمة النهج‌السدید و الدر الفرید فی مابعد تاریخ ابن‌عمید ، نوشتة مفضل‌بن ابی‌الفضائل را که تاریخ ممالیک مصر است با عنوان ) مفضل‌بن ابی‌الفضائل : تاریخ سلاطین ممالیک ( در مجلة پاترولوژیا اُریانتالیس در سه شماره منتشر کرد، همچنین السلوک لمعرفة‌الدول والملوک احمدبن علی مقریزی را با توضیحات تاریخی و جغرافیایی و بعضی از قسمتهای زبدة الحلب فی تاریخ حلب ابن‌عدیم را به‌فرانسه برگردانید و در 1895ـ1898 در ) مجلة شرق لاتین ( منتشر ساخت. در 1902 ) پرستش آفرودیت ـ آناهیتا در میان عرب جاهلیت ( و در 1920 ) سفرنامة کارلیه دو پینون در مشرق زمین ( را با حواشی تاریخی و جغرافیایی به‌طبع رساند ( ایرانیکا ؛ د.ا.د.ترک ، همانجاها؛ دانشنامة ایران و اسلام ، ذیل «ابن‌عدیم»؛ قزوینی، 1325 ش، ص16ـ17).بلوشه تحقیقات خود را در زمینة ایران باستان با جیمز دارمستتر * ایران‌شناس فرانسوی، آغاز کرد. وی ابتدا در 1895، رساله‌ای با عنوان ) فهرست جغرافیایی بلاد ایران در مجموعة تحقیقات مربوط به‌زبان و آثار تاریخی مصر و آشور ( ( د.ترک ، ذیل ماده) و سپس مقالات متعددی دربارة ایران باستان نوشت. بلوشه دو کتاب مهم نیز در حوزة ایرانشناسی دارد : ) فرهنگ پاره‌ای از قسمتهای اوستا چاپ جیمز دارمستتر ( (آلانسُن 1901) و ) تحقیق در باب دستور زبان پهلوی ( (پاریس 1905؛ ایرانیکا ، همانجا؛ قزوینی، 1325 ش، ص16ـ18). بلوشه در 1910 ) مقدمه‌ای بر تاریخ مغولها ( و یک سال بعد بخشی از جامع‌التواریخ رشیدالدین فضل‌الله همدانی را که شامل تاریخ اوکتای قاآن تا تیمور قاآن بود، منتشر کرد (قزوینی، 1325 ش، ص16؛ د.ترک ؛ ایرانیکا ؛ دایرة‌المعارف فارسی ، همانجاها).بلوشه در زمینة تاریخ و آثار باستانی چین و آسیای مرکزی و ترکیه نیز تحقیقات و تألیفاتی دارد (برای نمونه رجوع کنید به ایرانیکا ، همانجا). همچنین در تاریخ ادیان و مذاهب ) معراج حضرت محمد [صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم (] (1899)، و ) منابع شرقی کمدی الهی (دانته) ( (1901) را به‌رشتة تحریر درآورده و مقالات متعددی در این زمینه به‌طبع رسانده است ( ایرانیکا ، همانجا).بلوشه در زمینة نقاشیهای شرقی نیز تألیفاتی دارد. از جمله ) نقاشیهای شرقی مجموعة پودزی ( ؛ ) فهرست اسامی یاد شده در چهار یادداشت در باب نقاشیهای شرقی ( (1928)؛ ) نقاشی اسلامی ( ؛ ) نقاشی در ایران ( . او همچنین دربارة نقاشیها و تذهیبهای نسخه‌های خطی عربی و فارسی و ترکی کتابخانة ملی فرانسه آثاری تألیف کرده است (رجوع کنید به قزوینی، 1325 ش، ص 17ـ 18؛ د. ترک ، همانجا). تعدادی دیگر از آثار بلوشه بعد از فوتش، با نظارت انجمن فرانسوی چاپ نسخ‌خطی مصوّر منتشر شد که در شناسایی بهتر تاریخ نقاشی ایران مؤثر بوده است ( ایرانیکا ، همانجا؛ برای نمونه مقالات مختلف بلوشه رجوع کنید به پیرسون، فهرست، ذیل ماده).بلوشه با دانشمندان ایرانی، از جمله محمد قزوینی، همکاری و مکاتبه داشت (قزوینی، 1325 ش، ص 10ـ14؛ همو، 1339، ص 5، پانویس 1؛ سحاب، ص 67).منابع: برنارد اورکاد، «ایرانشناسی در فرانسه»، در ایرانشناسی در اروپا و ژاپن ، ویراستة رودی متّی و نیکی کدّی، ترجمة مرتضی اسعدی، تهران 1371 ش؛ دانشنامة ایران و اسلام ، زیرنظر احسان یارشاطر، تهران 1354ـ1370 ش، ذیل «ابن‌عَدیم» (نوشتة ب. لویس)؛ دایرة‌المعارف فارسی ، به سرپرستی غلامحسین مصاحب، تهران 1345ـ1374 ش؛ علی‌اکبر دهخدا، لغت‌نامه ، زیرنظر محمد معین، تهران 1325ـ 1359 ش؛ ابوالقاسم سحاب، فرهنگ خاورشناسان ، تهران 1356 ش؛ محمد قزوینی، «ادگار بلوشه»، یادگار ، سال 2، ش10 (خرداد 1325)؛ همو، «نامة امیرتیمور گورگان به شارل ششم پادشاه فرانسه»، کاوه ، سال2، ش5، 1 رمضان 1339؛Encyclopaedia Iranica , s.v."Blochet"(by Francis Richard); J. D. Pearson, Index Islamicus: 1906-1955 , London 1974, index, s.v. "Blochet"; TA , s.v. "Blochet, Edgard"; TDVIA , s.v. "Blochet, Gabriel-Joseph Edgard" (by Mahmut H. ì akirog § lu).
