بلوچهای ترکمنستان

معرف

گروههایی‌ از قوم‌ بلوچ‌ که‌ در نیمة‌ اول‌ سدة‌ چهاردهم‌/ اواخر سدة‌ نوزدهم‌ و اوایل‌ سدة‌ بیستم‌ به‌صورت‌ دسته‌های‌ کوچک‌ از خراسان‌ به‌آسیای‌ مرکزی‌ مهاجرت‌ کردند
متن
بلوچهای‌ ترکمنستان‌ ، گروههایی‌ از قوم‌ بلوچ‌ که‌ در نیمة‌ اول‌ سدة‌ چهاردهم‌/ اواخر سدة‌ نوزدهم‌ و اوایل‌ سدة‌ بیستم‌ به‌صورت‌ دسته‌های‌ کوچک‌ از خراسان‌ به‌آسیای‌ مرکزی‌ مهاجرت‌ کردند. این‌ مهاجرت‌ تا 1297 ش‌/ 1918 ادامه‌ داشت‌ و در 1302ـ1307 ش‌/ 1923ـ1928 نیز بار دیگر به‌صورتی‌ گسترده‌ رخ‌ داد. بلوچها (با تلفظ‌ محلّی‌ بلوج‌) بیشتر با کولیان‌ آسیای‌ مرکزی‌ (چِنگانه‌ها/چینگانه‌ها) اشتباه‌ و خلط‌ می‌شوند. سرشماریهای‌ قدیم‌، شمار بلوچها را کمتر از رقم‌ دقیق‌ آنها ذکر کرده‌ است‌، زیرا آنان‌ را گاه‌، با ترکمنها و گاه‌ با چِنگانه‌ها شمارش‌ کرده‌اند. در سرشماری‌ 1358 ش‌/1979، جمعیت‌ بلوچها حدود 000 ، 19تن‌ بود. آنان‌ بدون‌ استثنا در منطقة‌ مرو در جمهوری‌ ترکمنستان‌ زندگی‌ می‌کنند و بیشترشان‌ روستانشین‌اند. در نخستین‌ سالهای‌ انقلاب‌ اکتبر 1917، در پی‌ اقداماتی‌ به‌منظور اشتراکی‌ کردن‌، تعدادی‌ از بلوچها راهی‌ افغانستان‌ شدند.بلوچهای‌ ترکمنستان‌ مسلمان‌ سنی‌ حنفی‌ مذهب‌اند. آنان‌ به‌ لهجة‌ مکرانی‌ بلوچی‌ سخن‌ می‌گویند، ولی‌ بتدریج‌ این‌ گویش‌ از میان‌ می‌رود و زبان‌ ترکمنی‌ و تاجیکی‌ و روسی‌ جای‌ آن‌ را می‌گیرد. لهجة‌ بلوچی‌ فاقد خط‌ است‌. اگر چه‌ در دهة‌ 1309 ش‌/ 1930 الفبایی‌ براساس‌ خط‌ لاتین‌ برای‌ آن‌ تدوین‌ شد، استفادة‌ از آن‌ خیلی‌ زود منسوخ‌ گردید. از این‌ خط‌ بیش‌ از یک‌ روزنامه‌ و چند کتاب‌ برجا نمانده‌ است‌.بلوچها تا 1307 ش‌/ 1928 چادرنشین‌ بودند و در خیمه‌هایی‌ متفاوت‌ با چادرهای‌ ترکمنی‌ محلّی‌ می‌زیستند و با گله‌های‌ گوسفند و بز خود سالانه‌ دو تا سه‌ مرتبه‌ کوچ‌ می‌کردند، اما در فاصلة‌ سالهای‌ 1307ـ1314 ش‌/1928ـ1935 در «کالخوز»های‌ (مؤسسات‌ تعاونی‌) پرورش‌ دام‌ اسکان‌ یافتند. از صنایع‌ دستی‌، قالیچه‌هایشان‌ بسیار مشهور است‌.منابع‌: شیرین‌ آکینر، اقوام‌ مسلمان‌ اتحاد شوروی‌ ، ترجمة‌ علی‌ خزاعی‌فر، مشهد 1366 ش‌؛EI 2 ,s.v."Balu ¦ c § "(by A. Bennigsen); Great Soviet encyclopedia , NewYork 1973-1983, vol. 31, 24; Stephen L. Pastner, "Baluch", in Muslim peoples: a world ethnographic survey , ed. Richard V. Weekes, Westport, Connecticut 1984.
نظر شما
مولفان
گروه
جغرافیا ,
رده موضوعی
جلد 4
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده