بَلَک‌لَوَه (یا بَلَقْلاوه)، بندر کوچکی در سیزده کیلومتری آق‌یار (سِواستوپول) در جنوب غربی شبه جزیرة کریمه * . استرابون نام شهر را پالاکیون ذکر کرده است (باب312) و عقیده دارد که این اسم از نام پالاکوس، پسر اسکیلوروس از فرمانروایان سکایی (سدة دوم ـ اول ق‌م)، گرفته شده است. دربارة شکل امروزی این اسم جز ریشه‌شناسیهای عامیانه توضیح دیگری وجود ندارد: 1) «بالیق» ترکی به معنای «ماهی»، بعلاوة «لاوه » یونانی، به معنای گرفتن، صیدکردن؛ 2) «بلاّ کیاوه » ایتالیایی به معنای «سرچشمة زیبا». شهر در خلیج کوچکی قرار دارد که استرابون نام آن را سیمبولون‌لیمِن ذکر کرده است (باب308؛ سکاها به دریانوردانی که به این خلیج وارد می‌شدند، می‌تاختند و اموالشان را غارت می‌کردند). اسامی سِمْبالو و سِمبارو (نیز سِمْبالدی و بعدها یامبولدم و یامبولی ) که جِنوواییها به کار می‌بردند، احتمالاً از این کلمه گرفته شده است. به عقیدة استرابون، کمی به طرف شمال، در محل اینکِرمَنِ امروزی، خلیج کتنوس قرار داشت که برزخی، به وسعت چهل اِستاد (تقریباً 5ر7 کیلومتر)، آن را از خلیج کوچک سیمبولون لیمن جدا می‌کرد.بلک‌لوه مانند دیگر مناطقِ ساحل جنوبی شبه جزیره، مدتهای مدید تابع روم بود و بعدها تابعِ روم شرقی شد و در زمان حاکمیت روم شرقی ـ لاتین نیز در دست یونانیها باقی ماند. جنوواییها نخستین بار در قرن هشتم/ چهاردهم در آنجا استقرار یافتند. در 782/ 1380 به موجب معاهدة آنان با ترکهای بومی، تمام ساحلی که از کَفَه (تئودوسیا) تا بلک‌لوه امتداد داشت به جنوواییها واگذار شد و حوالی اینکرمن و منطقة واقع در شمال شهر در دست یونانیها باقی ماند. در این دوره، بلک‌لوه را، که مرز به شمار می‌آمد، استحکام بسیار بخشیدند. همچنین بر روی برزخی که استرابون از آن نام برده و میان بلک‌لوه و اینکرمن قرار داشت، استحکاماتی احداث شد که تا قرن سیزدهم/ نوزدهم خرابه‌های آن موجود بود. در آن دوره در بلک‌لوه اسقفی کاتولیک وجود داشت. در 836/ 1433، ساکنان یونانی بلک‌لوه، جنوواییها را از شهر راندند. در پی آن، شهر تابع تئودورا، شاهزاده‌نشین روم (احتمالاً در حوالی اینکرمن)، گردید. یک سال بعد، ناوگانی جنووایی به فرماندهی کارلو لوملّینو به شهر حمله کرد و آن را به تصرف در آورد؛ ولی کمی پس از آن، نیروهای جنووایی از ترکهای ساکن در حوالی کریمة قدیم، شکست خوردند و، جز شماری اندک، نابود شدند. در 880/ 1475، ترکهای عثمانی این خطه را تصرف کردند. بلک‌لوه از قرن نهم تا دوازدهم/ پانزدهم تا هجدهم تابع خانهای کریمه بود و در زمان صاحب‌گرای (939ـ957/ 1532ـ1550) جنوبی‌ترین قلمرو آنان را تشکیل می‌داد (محمدرضا، چاپ کاظم‌بیگ، ص 92). زمینهای جنوب آن به سرزمین عثمانی پیوسته بود و یک والیِ تُرک آن را اداره می‌کرد. چون در دورة خانها از بلک‌لوه تنها به عنوان یک بندر بحث شده، احتمالاً اهمیت نظامی نداشته است. استحکاماتی که از آن دوره از جنوواییها باقی مانده، قلعه‌ای است ویران. پس از منضم شدن شبه‌جزیرة کریمه به روسیه (1197/1783)، بومیانِ ترکِ بلک‌لوه به سرزمین عثمانی مهاجرت کردند، و یونانیهای ساکنِ جزایر دریای اژه که در جنگ 1182ـ1188/ 1768ـ1774 از روسها طرفداری کرده بودند، جای آنها را گرفتند. تا 1276/1860، روسها از بلک‌لوه به عنوان بندر جنگی استفاده می‌کردند. در سوم محرم 1271/ 26 سپتامبر 1854، انگلیسیها شهر را تصرف کردند و شهر تا زمانی که محاصرة سواستوپول ادامه داشت به عنوان قرارگاه عمومی متفقین باقی ماند و بویژه به سبب جنگ دوم صفر/ 25 اکتبر، شهرت یافت. بلک‌لوه که تا قرن دوازدهم/ هجدهم «شهر» به حساب می‌آمد، امروزه بندر بی‌اهمیتی است.منابع:P. Koppen, Krimskiy Sbornik, St. Petersburg 1837, 210-227; V. Smirnov, Krimskoye Khanstvo…, St. Petersburg 1887, index.
