بلخیّه، مدرسه ، از مدارس حنفی دمشق در نیمة اول قرن ششم. این مدرسه، که در کنار جامع دمشق قرار داشته، در قدیم به «خربة الکنیسه» یا «دار ابی الدَّرداء» معروف بوده است. به نوشتة نعیمی دمشقی (متوفی 978)، این مدرسه را امیر ککز دقاقی، پس از 525، برای تدریس شیخ برهان‌الدین ابوالحسن علی‌بن‌حسن بلخی معروف به برهان بلخی * (متوفی 548)، از فقهای حنفیة شام، دایر کرد (ج 1، ص 368) و ظاهراً ازینرو نیز بلخیّه نام گرفت (ذهبی، ج 20، ص 276). با اینهمه ابن‌عساکر (ج 1، ص 340ـ341) که خود نامة دعوت علمای دمشق را از ابوالحسن بلخی برای او به مکّه برده و نیز از او حدیث شنیده و از تدریس وی در برخی مساجد و مدارس دمشق سخن گفته، نامی از مدرسة بلخیّه به میان نیاورده است. بلخی در دستگاه زنگیان حرمتی ویژه داشت، چنانکه سبط ابن‌جوزی، به نقل از برخی مشایخ، نوشته است که نورالدین محمود زنگی در مجالس درس و بحث او حضور می‌یافت؛ گرچه وی درعین‌حال در درستی این خبر تردید کرده است (ج 8، ص220). پس از ابوالحسن بلخی، پسرش شمس‌الدین و چندتن دیگر از بزرگان حنفی، از جمله قاضی عزیزالدین‌ابوعبداللّه محمد علوی سنجاری، در بلخیّه تدریس می‌کردند. پس از سنجاری، فرزندش کمال‌الدین ابوالفضائل عبداللطیف تا استیلای مغولان بر دمشق (658) عهده‌دار تدریس در بلخیه بود. پس از فروخفتن فتنة مغول، باردیگر حلقة درس و بحث در بلخیّه دایر شد. از میان مدرّسان مشهور این دوره می‌توان از رشیدالدین اسماعیل حنفی دمشقی، معروف به ابن‌المعلّم، نام برد که تا 674 در بلخیّه به تدریس اشتغال داشته است (نعیمی دمشقی، ج 1، ص 369).منابع: ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق ، ج 41، چاپ علی شیری، بیروت 1417/ 1996؛ محمدبن‌احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء ، ج 20، چاپ شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت 1406/ 1986؛ سبط ابن‌جوزی، مرآة‌الزمان فی‌تاریخ الاعیان ، حیدرآباد دکن 1370/1951؛ عبدالقادربن محمد نعیمی دمشقی، الدّارس فی تاریخ المدارس ، چاپ ابراهیم شمس‌الدین، بیروت 1410/ 1990.
