بلخی علی بن احمد

بَلخی‌، علی‌بن‌ احمد ، منجّمِ پس‌ از قرن‌ سوم‌. لقب‌ او نورالدین‌ و کنیه‌اش‌ ابوالقاسم‌ بود. اما مانندِ همشهری‌ مشهورترش‌ ]ابومعشر * بلخی‌ [او نیز به‌ ابومعشر شهرت‌ داشت‌. آثار او عبارت‌اند از: 1) کتاب‌ المدخل‌ فی‌ علم‌ الاحکام‌ الفلکیّة‌ در 73 فصل‌ (کراوزه‌ ، ص‌ 450) [رسالة‌ ششم‌ از مجموعة‌ خطی‌ شمارة‌ 1193، محفوظ‌ در کتابخانة‌ ینی‌جامع‌، دستنوشتی‌ از همین‌ رساله‌ است‌ که‌ بروکلمان‌ (ج‌ 1، ص‌ 251) سهواً آن‌ را کتاب‌ مختصر یا المدخل‌ الصَغیر دانسته‌ و جزو آثار ابومعشر بلخی‌ (متوفی‌ 272) ثبت‌ کرده‌ است‌ ] ؛ 2) کتاب‌ المدخل‌ فی‌ علم‌ النجوم‌ [یا المدخل‌ فی‌ النجوم‌ ] (بغدادی‌، ج‌ 2، ستون‌ 455) در شصت‌ باب‌ (کراوزه‌، ص‌ 514)، که‌ در منابع‌ به‌ وجود ترجمه‌ای‌ فارسی‌ از آن‌ اشاره‌ شده‌ است‌؛ 3) کتاب‌ الثَمَد فی‌ بیان‌ اَنَّ السموات‌ بغیر عَمَد (بروکلمان‌، ) ذیل‌ ( ، ج‌ 2، ص‌ 298).منابع‌: [اسماعیل‌ بغدادی‌، ایضاح‌ المکنون‌ ، ج‌ 2، در حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون‌ ، ج‌ 4، بیروت‌ 1410/1990؛ زندگینامة‌ علمی‌ دانشوران‌ ، زیر نظر احمد بیرشک‌، تهران‌ 1369 ش‌ ـ ، ذیل‌ «ابومعشر بلخی‌» (از دیوید پینگری‌) ] ؛Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur , Leiden 1943-1949, Supplementband , 1937-1942; M. Krause, "Stambuler Handschriften islamischer Mathematiker", Quellen und Studien zur Geschichte der Mathematik Astronomie und Physik B, 2, 1936, 437-532.