دیماند موریس اسون

دیماند، موریس اِسون ، موزه‌دار و پژوهشگر هنر اسلامی. در 1892/ 1309 در اتریش متولد شد. تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه وین زیر نظر یوسف اسچیگوفسکی (متوفی 1941/ 1320ش) گذراند. در 1916/ 1334، دکتری خود را در رشته تاریخ هنر دریافت کرد. عنوان رساله وی )نقش‌ونگارهای منسوجات پشمی قبطیان( بود که با تأکید بر نمونه‌های موجود در موزه دانشگاه لوند سوئد نوشته شده بود ()فرهنگ هنر( ، ذیل مادّه؛ )کشف هنر اسلامی( ، پیوست 2، ص‌208؛ نیک‌بین، ج‌1، ص‌438).با رشد فاشیسم در دهه 1930/ 1310ش، مهاجرت محققان اروپایی به امریکا افزایش یافت. در این اوضاع، دیماند در 1923/ 1302ش دستیار پژوهش در بخش مصریان موزه هنری متروپولیتن شد و در همان سال، به فهرست‌کردن نمونه منسوجات قبطی موجود در این موزه پرداخت. در 1925/ 1304ش سرپرست بخش تازه‌تأسیس هنر اسلامی در گروه هنرهای تزیینی این موزه شد. در 1932/ 1311ش دستیار سرپرست هنر خاورمیانه و در 1933/ 1312ش سرپرست بخش هنر خاورمیانه موزه هنری متروپولیتن شد و تا زمان بازنشستگی‌اش در 1959/ 1338ش، در این سِمَت باقی ماند (بلر و بلوم ، ص‌155؛ )فرهنگ هنر(، همانجا).او مجموعه فرشهای متعددی را بررسی کرد و برای مجموعه باارزش جیمز فرنکلین بالارد در سیتی میوزیوم ، واقع در سنت لوئیس فهرست مشروحی تهیه کرد که در 1935/ 1314ش به‌چاپ رسید. همچنین با مجموعه‌دارانی چون بالارد، جوزف مک‌مالان ، جان پیرپانت مورگن ، و جان دیویسن راکفلر برای اهدای فرشهای مجموعه‌شان به موزه هنری متروپولیتن به توافق رسید ()فرهنگ هنر(، همانجا). دیماند در بیشتر دوران حرفه‌ای کارش، به مطالعه اشیای موزه‌ها، خصوصآ موزه هنری متروپولیتن، پرداخت (← بلر و بلوم، ص‌156). حاصل این مطالعات تألیف آثاری درباره هنرهای اسلامی، به‌ویژه فرش و دست‌بافته، و همچنین تهیه فهرست برای آثار مجموعه‌های مختلف است. دیماند در 1986/1365ش درگذشت ()فرهنگ هنر(، همانجا).مهم‌ترین اثر وی را نخستین‌بار موزه هنر متروپولیتن با نام )راهنمای صنایع تزیینی اسلامی( در 1930/ 1309ش به چاپ رساند. این کتاب پس از افزودن اطلاعات جدیدی درباره آثار به‌دست‌آمده از اکتشافات هیئت باستان‌شناسی این موزه در ایران و عراق (نیشابور و مدائن)، با عنوان راهنمای صنایع اسلامی در 1947/ 1326ش تجدیدچاپ شد. این اثررا احمدمحمد عیسی در 1323ش/ 1944 با عنوان الفنون الاسلامیة به عربی برگرداند. عبداللّه فریار ترجمه فارسی این کتاب را در 1336ش در تهران منتشر کرد. این اثر به اردو نیز ترجمه شده‌است ()فرهنگ هنر(؛ )کشف هنر اسلامی(، همانجاها؛ ورنوآ ، ص‌47؛ دیماند، مقدمه فریار، ص‌17).دیماند در این اثر، تاریخ فشرده هنر اسلامی را برمبنای مطالعاتش درباره آثار موجود در موزه هنری متروپولیتن تدوین کرده و در هر فصل با مهارت بسیار نمونه‌هایی برای مقایسه و تطبیق از سایر موزه‌ها و مجموعه‌های معتبر هنری ارائه کرده‌است (← دیماند؛ )کشف هنر اسلامی(، همانجاها).دیماند با استفاده از آثار موجود در موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی، نمایشگاههای متعددی از فرش و قالیهای شرقی و سفال برگزار کرد (← )کشف هنر اسلامی(؛ )فرهنگ هنر(، همانجاها؛ برای اطلاع بیشتر از آثار ← پیرسون ، ایندکساسلامیکوس : 1906ـ 1955، ش 6056ـ6058، 6133ـ 6139، 6965ـ6968، 7021ـ7023، 7828ـ7833، 8101ـ8109، 8282، 8315ـ8330، 9751، همان : 1956ـ 1960، ش 1644، 1905ـ1907، 1973، همان : 1961ـ 1965، ش2129؛ نیک‌بین، ج‌1، ص‌439ـ440).منابع : موریس اسون دیماند، راهنمای صنایع اسلامی، ترجمه عبداللّه فریار، تهران 1365ش؛ نصراللّه نیک‌بین، فرهنگ جامع خاورشناسان مشهور و مسافران به مشرق زمین، تهران 1379ش؛Sheila S. Blair and Jonathan M. Bloom, "The mirage of Islamic art: reflections on the study of an unwieldy field", The art bulletin, vol.85, no.1 (Mar 2003); The Dictionary of art, ed. Jane Turner, New York: Grove, 1998; Discovering Islamic art: scholars, collectors and collections, 1850-1950, ed. stephen vernoit, London: I. B. Tauris Publishers, 2000; James Douglas Pearson, Index Islamicus: 1906-1955, London 1958; ibid: 1956-1960, London 1973; ibid: 1961-1965, London 1974; Stephen Vernoit, "Islamic art and architecture: an overview of scholarship and collecting, c.1850- c.1950", in Discovering Islamic art, ibid.