دی ماتئو اینیاتسیو

دی‌ماتئو، اینیاتسیو ، کشیش کاتولیک و شرق‌شناس ایتالیایی. وی در 25 آوریل 1872/ 6 صفر 1289 در دهکده ترابیا در نزدیکی پالرمو در منطقه سیسیل زاده شد. دی‌ماتئو پس از پایان تحصیلات در رشته الهیات، در 1896/ 1314 در مقام کشیش کلیسای صومعه سن جووانی آل‌اوریلیونه در پالرمو آغاز به‌کار کرد. سه سال بعد عضو جماعت راهبان )پطرس حواری( در کاپلا پالاتینا در پالرمو شد؛ سپس کشیش دربار پادشاه ایتالیا ویتوریو امانوئله سوم شد. پس از آن به‌عنوان کشیش کلیسای سن جورجو لاکیمونیا در پالرمو به فعالیت پرداخت.دی‌ماتئو از جوانی به مطالعه زبان و ادبیات عربی و اسلام به‌ویژه الهیات اسلامی پرداخت و مقالات و کتابهایی در این زمینه نوشت. کتاب او با عنوان )دستور زبان عربی، همراه با تمرینهای ترجمه، مکالمه و غیره( در 1912 (1330) در تونس منتشر شد. در همان سال او )ابن‌تیمیه: چکیده‌ای از اثر او الجواب الصحیح لمن بدّل دین المسیح( را در پالرمو چاپ کرد. دی‌ماتئو همچنین قصیده عرفانی ابن‌فارض مشهور به تائیه ابن‌فارض* را باعنوان )ابن‌فارض: شعر عرفانی مهمی مشهور به التائیة‌الکبری( به زبان ایتالیایی ترجمه و در 1917 (1335ش) در رم منتشر کرد. نیکلسون (ص‌VIII-VII) در مقدمه‌اش بر ترجمه انگلیسیِ این قصیده کار دی‌ماتئو را در مجموع ستوده و ترجمه او را نسبتآ دقیق دانسته، هرچند برخی دیدگاههای او درباره اندیشه ابن‌فارض را نادرست شمرده‌است.دی‌ماتئو از 1934 (1313ش) در دانشگاه سلطنتی پالرمو به تدریس زبانهای شرقی پرداخت و بعدها استاد عربی در دانشگاههای سلطنتی در رم و پالرمو شد. دی‌ماتئو در 13 اکتبر 1948/ 21 مهر 1327 درگذشت.افزون بر تحقیقات دی‌ماتئو درباره شعر عرب، یکی از آثار اصلی وی به زندگی و تعالیم حضرت محمد صلی‌اللّه علیه‌وآله‌و سلم اختصاص‌یافته‌است: )موعظه دینی محمد و دشمنانش( (پالرمو 1934). وی همچنین تحقیق مهمی با عنوان )الوهیت مسیح و آموزه تثلیث از دیدگاه محمد و متکلمان مسلمان( (رم 1938) دارد که در آن به این نتیجه نامتعارف رسیده که قرآن هیچ جا الوهیت مسیح یا آموزه تثلیث را انکار نکرده‌است (← رنلدز ، 2004، ص‌148، پانویس 50)و دیدگاه برخی ردیه‌نویسان مسلمان در دوره‌های بعدی با نگاه قرآن به این موضوع کاملا متفاوت است.دی‌ماتئو درباره تلقی مسلمانان از مفهوم تحریف کتاب مقدس نیز مطالعاتی انجام داد. او در مقاله تأثیرگذارش )«تحریف کتاب مقدس از نگاه مسلمانان»( که در )مجله مطالعات شرقی بساریون( (ش38،1922، ص64ـ111، 223ـ 260) منتشر شد به این نتیجه رسید که قرآن و نخستین محدثان مسلمان، کتابهای مقدس یهودیان و مسیحیان را اصیل می‌دانستند و معنای تحریف این کتابها نزد آنان صرفآ تغییر معنا و تفسیر نادرست بود، اما در ادوار بعدی گروهی از متکلمان و ردیه‌نویسان مسلمان از این نگاه فاصله گرفتند و تحریف را به معنای تغییر و تبدیل متن دانستند (← نیکل ، ص‌18؛ رنلدز، 2010، ص‌194، پانویس 19). یک سال بعد، او در مقاله )«تناقضهای فرضی کتاب مقدس از دیدگاه ابن‌حزم»( در )مجله مطالعات شرقی بساریون( (ش 39، 1923، ص‌77ـ 127)، همین موضوع را به‌طور خاص‌از نگاه ابن‌حزم بررسی کرد.از آثار دیگر اوست: )یک دست‌نوشته اسپانیایی منتشر نشده از قرن هفدهم/ یازدهم از ابراهیم تَیبِلی( (پالرمو 1912)؛ )«ردیه قاسم‌بن ابراهیم زیدی بر مسیحیت»( در )مجله مطالعات شرقی( (ش 9، 1922، ص‌301ـ 364)؛)شعر عربی در نخستین سده عصر عباسیان( (پالرمو 1935)؛ )«گزیده آثار شاعران عرب اهل‌صقلیه (سیسیل) ـ گزیده‌ای از اشعار ابن‌قطّاع»( در )بایگانی تاریخی سیسیل( (ش 1، 1935، ص‌95ـ133) و نیز کتابی با همین نام (پالرمو 1937).منابع :Reynold Alleyne Nicholson, Studies in Islamic mysticism, Cambridge 1985; Gordon Nickel, Narratives of tampering in the earliest commentaries on the Qur'a(n, Leiden 2011; "Obituary of Ignazio Di Matteo", Bollettino Ecclesiastico Palermitano, (Oct.1948); Gabriel Said Reynolds, A muslim theologian in the sectarian milieu: (Abd al-Jabbar and the critique of Christian origins, Leiden 2004; idem, "on the Qur'anic accusation of Scriptural falsification (tahr(f) and Christian anti-Jewish polemic", Journal of the American Oriental Society, vol.130, no.2 (Apr.-June 2010).