تعلیقی زاده

معرف

محمدبن‌ محمد فَناری‌ ، تاریخ‌نگار دربار عثمانی‌ (شهنامه‌جی‌) در قرن‌ دهم‌
متن
تعلیقی‌زاده‌ ، محمدبن‌ محمد فَناری‌ ، تاریخ‌نگار دربار عثمانی‌ (شهنامه‌جی‌) در قرن‌ دهم‌. تعلیقی‌زاده‌ در یکی‌ از سالهای‌ 947 تا 956/ دهة‌ 1540 در ولایت‌ آیدین‌ در آناطولی‌ غربی‌ به‌دنیا آمد. او از تبار خاندان‌ مشهور فناری‌ بود و چنانکه‌ از شهرتش‌ پیداست‌، ظاهراً پدرش‌ از خطاطان‌ زبردست‌، بویژه‌ در نگارش‌ خط‌ تعلیق‌، بوده‌ است‌. تعلیقی‌زاده‌ از 969 در مغنیسا (مانیسا) کاتب‌ شاهزاده‌ مراد بود و در 982 که‌ مراد [ = مراد سوم‌، حک : 982ـ1003 ] به‌ تخت‌ نشست‌، کاتبِ بایگانی‌ کل‌ سلطنتی‌ شد. در 991ـ993، در عملیات‌ نظامی‌ علیه‌ ایران‌ [ به‌ فرماندهی‌ عثمان‌پاشا ] ــ با انجام‌ خدمات‌ منشیگری‌ ــ شرکت‌ کرد. در حدود 998، به‌ دستیاری‌ لقمان‌، که‌ سَرْشهنامه‌جی‌ بود، منصوب‌ شد. در 1004، لقمان‌ از همراهی‌ با محمد سوم‌ در نبرد مجارستان‌ سر باز زد و منصب‌ او را به‌ تعلیقی‌زاده‌ دادند. او تا 1009 در این‌ مقام‌ بود و احتمالاً بین‌ 1011 و 1020 درگذشت‌.تعلیقی‌زاده‌ پیش‌ از انتصابش‌ به‌ سمت‌ تاریخ‌نگاری‌ دربار، سه‌ کتاب‌ نوشت‌: فراست‌نامه‌ (982ـ983) در بارة‌ ارتباط‌ ویژگیهای‌ ظاهری‌ انسان‌ با شخصیتش‌، تبریزیّه‌ (993)، وگرجستان‌ سفری‌ (993) در بارة‌ جنگهای‌ ایران‌. او از دورة‌ شهنامه‌جی‌ بودنش‌ نیز سه‌ اثر دیگر به‌ جای‌ گذارد: شمائل‌ نامة‌ آل‌عثمان‌ (1001ـ1002) که‌ شرح‌ مختصری‌ از ویژگیهای‌ شاخص‌ خاندان‌ عثمانی‌ است‌، شهنامة‌ همایون‌ (1004ـ 1005)، و اَگری‌ فَتحی‌ تاریخی‌ (1006ـ1007) به‌ نظم‌ (این‌ عنوان‌ را وودهد بر کتاب‌ نهاده‌ است‌ رجوع کنید به منابع‌) در بارة‌ نبردهای‌ سِنان‌پاشا و محمد سوم‌ در مجارستان‌. اگرچه‌ اولین‌ تاریخ‌نگاران‌ دربار، به‌ لحاظ‌ قالب‌ و زبان‌، از شاهنامة‌ فردوسی‌ تقلید می‌کردند، تعلیقی‌زاده‌، بجز در یک‌ مورد، آثاری‌ منثور به‌ سبک‌ «انشا»ی‌ عثمانی‌ تألیف‌ کرد. ظاهراً اندکی‌ پس‌ از عزل‌ او، مقام‌ شهنامه‌جی‌ منسوخ‌ شد.منابع‌: نجیب‌ عاصم‌، «عثمانلی‌ تاریخنویسلری‌ و مورخ‌لری‌: شهنامه‌ جیلر»، در تاریخ‌ عثمانی‌ انجمنی‌ مجموعه‌سی‌ ، ج‌ 2، ش‌ 7 (1911)، ص‌432ـ 434؛
نظر شما
مولفان
گروه
تاریخ ایران و اسلام ,
رده موضوعی
جلد 7
تاریخ 93
وضعیت چاپ
  • چاپ شده