تساخور ، قومی لزگی و سنّی‌مذهب در شرق قفقاز. جمعیت آنان حدود 000 ، 25 تن است. [ در 1378 ش/ 1999 جمعیت آنان در داغستان حدود 200 ، 5 تن و در آذربایجان 000 ، 13تن بود ( ) وطن: تاریخ مردمان و مناطق روسیه ( ، ذیل مادّه) ] . تساخورها خود را ییخبی ، اما دیگران آنان را تساخ می‌نامند که اسمی روستایی است. تاریخ این نام به قرن اول/هفتم باز می‌گردد، یعنی زمانی که تساخور احتمالاً بخشی از اَرّان * (آلبانیای قفقاز) را تشکیل می‌داد. آنان در قرن چهارم ـ پنجم/ دهم ـ یازدهم به اسلام گرویدند. در قرن نهم/ پانزدهم جوامعشان با یکدیگر متحد شدند و به صورت سلطان‌نشین در آمدند. این سلطان‌نشین که در قرن دوازدهم/هجدهم الی‌سو نامیده می‌شد، در قرن بعد در روسیة تزاری ادغام گردید.تساخورها که شغل اصلیشان شبانی بود، در درة دورافتادة سامور علیا در جنوب‌غربی داغستان و در آن سوی حوضة آبریز قفقاز بزرگ ــ که امروزه جزو جمهوری آذربایجان است ــ زندگی می‌کردند. اکنون حدود دو سوم تساخورها در آذربایجان و بیشترِ یک سوم باقیمانده در داغستان، یعنی در روسیه، زندگی می‌کنند.زندگی تساخورها در خانواده‌های پدرتباری سازمان داده می‌شد که اغلب دو مکانی بود، بخشی در کوهستانها و بخش دیگر آن در دامنه‌های جنوبی کوههای آذربایجان. آنان با تغییر فصل با گله‌هایشان نقل‌مکان می‌کردند. ازدواج تساخورها درون‌قومی است. تقویم آنان با بسیاری از اعیاد اسلامی و اعیاد قدیمتر مشخص شده است.زبان تساخوری متعلق است به زیرگروه لزگی از شاخة داغستانی از شعبة زبان‌شناختی قفقازی شرقی. کتیبه‌هایی به زبان تساخوری از قرن هفتم/ سیزدهم باقیمانده است. آموزش عمومی خواندن و نوشتن در دورة شوروی آغاز شد. در اواسط دهة 1310ش/ 1930 آموزش در مدارس به زبان تساخوری بود، اما چیزی نگذشت که زبان آذری جای آن را گرفت و پس از 1331ش/ 1952 بترتیب به زبان آذری و روسی تدریس شد. از اوایل دهة 1370ش/ 1990 برای احیای فرهنگ سنّتی و رواج دوبارة زبان تساخوری به عنوان زبان نوشتاری اقداماتی صورت گرفت. تساخورها در حفظ زبان مادری بسیار کوشا هستند؛ با این حال، تساخورهای شهرنشین بیش از زبان تساخوری، تحت‌تأثیر زبان آذری‌اند.
