تهرانی، حسنعلی ، فقیه و عالم قرن چهاردهم. وی در تهران به دنیا آمد (امین، ج 5، ص 214). از تاریخ تولدش اطلاعی در دست نیست. او پس از آشنایی با مقدمات و سطوح، همراه‌استادش آخوندملاعلی‌دماوندی، و همدرسش سیدعزیزاللّه تهرانی به نجف (آقابزرگ‌طهرانی، 1403، ج 4، ص 379) و پس از چند سال به سامرا رفت و از شاگردان خاص میرزامحمدحسن مجددشیرازی (میرزای‌شیرازی) شد. تهرانی پس از نیل به درجة اجتهاد در زمان حیات میرزا، در حوزه به تدریس سطوح عالی پرداخت. همچنین تصدی امور مدرسة میرزای‌شیرازی را در سامرا، در زمان حیات وی، به عهده داشت (آقابزرگ طهرانی، 1404، ج1، قسم1، ص454ـ 455؛ همو، 1362 ش، ص131).تهرانی در 1314 از عتبات به تهران بازگشت اما ناسازگاری او با ارکان حکومت قاجار موجب شد که به مشهد برود (گلپایگانی، ص 330). وی در مشهد به تدریس فقه و اصول پرداخت. در بحثهای او بسیاری از فضلا و مدرّسان حوزة مشهد حاضر می‌شدند (آقابزرگ‌طهرانی، 1404، ج 1، قسم 1، ص 455). برخی از شاگردان وی این اشخاص بودند: سیدحسین موسوی معروف به ادیب بجنوردی، ملامحمدعلی فاضل خراسانی، میرزا علی‌اکبر نوغانی و سیدمحمدباقر رضوی (مدرس رضوی؛ 1270ـ1342) صاحب شجرة طیبّه که از وی اجازة روایت داشته است (مدرس، ص 249، 302، 308؛ فاضل خراسانی، مقدمة آشتیانی، ص 67؛ امین، ج 9، ص 185).تهرانی از مقبولیت عامه برخوردار بود و در کنار درس و بحث، امام جماعت مسجد گوهرشاد بود (آقابزرگ طهرانی، همانجا). وی در 4 رمضان 1325 در مشهد درگذشت (همانجا) و در صُفة قوام شیرازی به خاک سپرده شد (مؤتمن، ص 426).تهرانی، منتخبی‌از رسالة عملیة‌فارسی وحید بهبهانی معروف به مَتاجِر را که مطابق با فتاوی میرزای‌شیرازی شده بود، به عربی ترجمه کرد (آقابزرگ‌طهرانی، 1403، ج 19، ص 59). همچنین تقریرات درس میرزای‌شیرازی را از اول «بیع» تا آخر «خیارات» تحریر نمود (همان، ج 4، ص 376). احتمالاً رسالة فی الکبائر ، که در بارة گناهان‌کبیره است، از آثار اوست (فاضل، ج2، ص895).منابع: محمدمحسن آقابزرگ‌طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت 1403/1983؛ همو، طبقات اعلام الشیعة ، جزء 1: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر ، مشهد 1404؛ همو، میرزای‌شیرازی: ترجمة هدیة الرازی الی الامام المجدد الشیرازی ، تهران 1362 ش؛ امین؛ محمود فاضل، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه جامع گوهرشاد مشهد ، مشهد 1363ـ 1367 ش؛ محمدعلی فاضل خراسانی، «شرح دعاء العرفة»، نشریة دانشکدة الهیات و معارف اسلامی مشهد ، ش 26ـ27 (بهار و تابستان 1357)؛ محمد گلپایگانی، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی ، قم 1364 ش؛ عبدالرحمان‌بن نصراللّه مدرس، تاریخ علماء خراسان ، چاپ محمدباقر ساعدی‌خراسانی، مشهد 1341ش؛ علی مؤتمن، راهنما، یا، تاریخ و توصیف دربار ولایتمدار رضوی ( ع )، تهران 1348 ش.
