تورانشاه(3) ، جلال‌الدین محمد، وزیر شاه‌شجاع و ممدوح حافظ. از تاریخ تولد و آغاز زندگی او اطلاعی در دست نیست. تورانشاه به دستور شاه‌شجاع (حک : 759ـ786) حاکم ابرقو شد. در 765، شاه‌شجاع در جنگ با برادرش، شاه‌محمود، به ابرقو گریخت و تورانشاه از وی استقبال کرد (کتبی، ص89 ـ91؛ میرخواند، ج4، ص521 ـ523؛ خواندمیر، 1317ش، ص249). در 766 شاه‌محمود، شیراز را محاصره کرد و شاه‌رکن‌الدین حسن، وزیر شاه‌شجاع، نامه‌ای به وی داد که در آن تورانشاه وعدة گشودن دروازة شیراز را به شاه‌محمود داده بود. اما محقق شد که شاه رکن‌الدین بر ضد تورانشاه توطئه و این نامه را جعل کرده است؛ ازینرو به دستور شاه‌شجاع، به قتل رسید و تورانشاه در 766 وزیر شد (کتبی، ص 98؛ میرخواند، ج 4، ص 536 ـ 538؛ خواندمیر، 1317 ش، ص 249ـ252؛ همو، 1362 ش، ج 3، ص 304ـ 305؛ قس فسائی، ج 1، ص 312ـ314، که تاریخ این انتصاب را 770 نوشته است).تورانشاه در لشکرکشی شاه‌شجاع به کرمان در 765 ق، برای بر انداختن دولتشاه (دولتشاه بکاول) حضور داشت. چون شاه‌شجاع به دولتشاه وعدة عفو داد، دولتشاه با اطلاع از نفوذ کلام تورانشاه در شاه، برای اطمینان خاطر خویش، خواهان حضور تورانشاه شد و توسط وی درخواستهایش را به عرض شاه رسانید که پذیرفته شد. در پی آن لشکر دولتشاه تسلیم و خود او نیز عفو گردید، اما چون بعداً اندیشة غدر کرد، کشته شد. (کتبی، ص 91؛ میرخواند، ج 4، ص 524). در 785 وقتی شاه‌شجاع تبریز را گرفت و قصد تصرف سایر شهرها را داشت، تورانشاه را به تسخیر اصفهان فرستاد (حافظ‌ابرو، بخش 1، ص200). در 786 شاه‌شجاع درگذشت و تورانشاه مدتی وزیر زین‌العابدین، فرزند و جانشین وی، شد (خواندمیر، 1317 ش، ص249). تورانشاه در 787 درگذشت.تورانشاه به حافظ محبت زیادی داشت و حافظ نیز از او با تعابیر آصف‌ثانی، آصف دوران، خواجه، وزیر، خواجة جهان یاد کرده و عدالت و رعیت‌پروری وی را ستوده است (حافظ، ص 35، 236، 244ـ 245،336؛ کتبی، ص 98ـ99؛ غنی، ج 1، ص 267ـ 268؛ ستوده، ج 1، ص 160ـ161).منابع: شمس‌الدین محمدحافظ، دیوان ، چاپ محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران 1369 ش؛ عبداللّه‌بن لطف‌اللّه حافظ ابرو، ذیل جامع‌التواریخ رشیدی ، بخش 1، چاپ خانبابا بیانی، تهران 1317 ش؛ غیاث‌الدین‌بن همام‌الدین خواندمیر، تاریخ حبیب‌السیر ، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران 1362 ش؛ همو، دستورالوزراء ، چاپ سعید نفیسی، تهران 1317 ش؛ حسینقلی ستوده، تاریخ آل‌مظفر ، تهران 1346ـ 1347 ش؛ قاسم غنی، بحث در آثار و افکار و احوال حافظ ، ج 1، تهران 1366 ش؛ حسن‌بن حسن فسائی، فارسنامة ناصری ، چاپ منصور رستگار فسائی، تهران 1367 ش؛ محمود کتبی، تاریخ آل‌مظفر ، چاپ عبدالحسین نوائی، تهران 1364 ش؛ میرخواند.
