تَمیمه رجوع کنید به تعویذNNNNتَمیمی، ابوالعرب محمدبن احمد رجوع کنید به ابوالعرب تمیمیNNNNتمیمی، اسماعیل بن محمدبن حامد ، از نخستین رجال برجسته و داعی مذهب دروزی در قرن پنجم. آگاهی ما در بارة حیات وی اندک است. در منابع دروزی از او با عناوینی چون نفس کلی، مشیئه، حجة‌الامام، داعی‌الامام، صفوة‌المستجبّین، هرمس، اخنوخ و مجتبی یاد شده است (نجّار، ص 137؛ بدوی، ج 2، ص 510؛ تامر، ج 3، ص 71؛ نصر، ص 83؛ دفتری، ص 199). تمیمی از نظر سلسله مراتب دینی دروزیه در بالاترین مرتبه، که «حدود» نامیده می‌شد، قرار داشت. وی حد دوم از حدود پنج‌گانه محسوب می‌شد و در مرتبة بعد از حمزة‌بن علی زوزنی * ، امام و آغازگر تبلیغ علنی این فرقه در 408، قرار داشت (ابوعزالدین، 1984، ص 103ـ104؛ همو، 1990، ص 137؛ بدوی؛ دفتری، همانجاها).نزدیکی تمیمی به حمزه به‌قدری بود که با اینکه هیچگونه پیوند خویشاوندی نداشتند، او را صِهرِ (داماد) حمزه می‌نامیدند (نجّار، ص 139؛ بدوی، همانجا). حمزه در فرمان انتصاب یکی از حدود، وی را زیردست تمیمی معرفی کرده است (نجّار، ص 116) و در نامهای به تمیمی ــ که با عنوان «سجلّالمجتبی» در مجموعه رسائل دروزیها موجود است ــ به وی اختیار تام داد تا هر که را لازم می‌داند منصوب، و هر که را می‌خواهد عزل کند. بعلاوه، اطاعت از تمیمی را لازم و آن را همچون اطاعت از خود اعلام کرده است (همان، ص 139). از نقش تمیمی در جریان ادعای استقلال نَشْتَکین‌دَرَزی از حمزه ( رجوع کنید به دروزیان * )، جز نامهای که وی در آن نشتکین را منحرف معرفی کرده است، اطلاع دیگری نداریم (همان، ص 138ـ139). تمیمی، اندکی پس از اختفای حمزه در 411، به دلیلی نامعلوم، مجبور به زندگی مخفیانه شد. شاید علت اختفای هر دو سخت‌گیری ظاهر، حاکم فاطمی، بر دروزیها و تعقیب و شکنجة آنان بوده است (ابوعزالدین، 1984، ص 106؛ همو، 1990، ص 133ـ 135).به گفتة مرسل نصر (همانجا)، تمیمی مجموعه‌ای از رسائل فلسفی داشته که اکثر آنها مفقود و برخی از آنها نیز تحریف شده است. فقط چند رساله از تمیمی به نامهای سجلّالمجتبی ، تقسیم‌العلوم ، رسالة‌الزناد ، رسالة الشمعة ، الرشد و الهدایة ، و قصیده شعرالنفس به جا مانده، که در مجموعة مقدّس دروزیها به نام رسائل‌الحکمة یا الحکمة‌الشریفه موجود است (بدوی، ج 2، ص 524، 528 ـ 529؛ ابوعزالدین، 1984، ص 108؛ نصر، همانجا). رسالة تقسیم‌العلوم را، که او به امر حمزه نوشته بوده، عبدالرحمان بدوی در مذاهب‌الاسلامیین به‌طور کامل، و بر اساس دو نسخه، چاپ کرده است ( رجوع کنید به ج 2، ص 694ـ 705). رساله‌ای نیز در رد شریعت مسیح به وی نسبت داده شده است (همان، ج 2، ص 553).در بارة تاریخ وفات تمیمی اختلاف‌نظر وجود دارد؛ برخی آن را 418 و برخی 427 می‌دانند. باتوجه به اینکه حمزه در 418 طی نامهای یکی از حدود را به نام علی‌بن احمد سَمّوقی، مأمور کرده که دعوت مذهب دروزی را علنی کند و پس از آن هیچ نشانی از فعالیت تمیمی وجود ندارد، شاید بتوان گفت که وی در این تاریخ درگذشته است (نجّار، ص 140).منابع: نجلا م. ابوعزالدین، الدروز فی‌التاریخ ، بیروت 1990؛ عبدالرحمان بدوی، مذاهب الاسلامیین ، بیروت 1971ـ1973؛ عارف تامر، تاریخ الاسماعیلیة ، لندن 1991؛ عبداللّه نجّار، مذهب الدروز و التوحید ، مصر 1965؛ مرسل نصر، الموحدون ( الدروز ) فی‌الاسلام ، بیروت 1417/1997؛Nejla M. Abu-Izzeddin, The Druzes: a new study of theirhistory, faith and society , Leiden 1984; Farhad Daftary, The Isma ¦ ` ¦ l ¦ s: their history and doctrines , Cambridge 1992.
