تمسخر رجوع کنید به سُخرهNNNNتُمشُقی رجوع کنید به سکاییNNNNتِمِشوار یا تیمیشوار ( ؟ ) ، صورت ترکی عثمانی تمسوارِ مجاری و تیمیشوارا ی رومانیایی، شهر و مرکز ولایتی در مجارستان در دورة‌عثمانی، که از 1337ـ 1338/1919 به رومانی تعلق دارد. [ جمعیت آن در 1378ش/1999 بالغ بر 098 ، 334 تن بوده است ( ) کتاب سال جهان اروپا 1999 ( ، ج2، ص2946) ] .نام تمسوار نخستین بار در منشور 573/1177 ذکر شد و به عنوان مرکز ناحیه، اهمیت منطقه‌ای یافت، حتی بین سالهای 715 تا 723/1315ـ1323 دربار سلطنتی در آنجا فعالیت می‌کرد. این شهر، به علت واقع شدن در نزدیکی مرز مجارستان ـ عثمانی، اهمیت سوق‌الجیشی یافت. در حدود 885/1480، در اطراف تمسوار ستاد فرماندهی تشکیل شد تا دفاع از مرزهای شرقی را سازماندهی کند. این استحکامات در 958/1551، در مقابل حملة عثمانی مقاومت کردند.منابع ترکی که در 949/1542 به سَنجَق تمسوار اشاره کرده‌اند، صرفاً هدف سیاسی داشته‌اند. هنگامی که نیروهای وزیر دوم سلیمان قانونی، احمدپاشا، در شعبان 959/27 ژوئیه 1552 شهر را تسخیر کردند، یک بیگلربیگی کم‌اهمیت و لِوایی به همین نام ایجاد شد. کرسی ولایت بین 962 تا حدود 964ـ965/ 1555 تا حدود 964ـ 965/1557ـ 1558 در لیپا/ لیپوا و از 1068 تا 1105/ 1658ـ1693 در ینو یانووا (رومانیایی، اینئو ) قرار داشت. قلمرو ولایت دائماً تغییر می‌کرد؛ در 975ـ976/1568 به شش سنجق، در حدود 1041ـ 1042/ 1632 به پنج سنجق، و در 1068ـ1069/1658 به هشت سنجق تقسیم شد. علاوه بر اینها، در قرن دهم/ شانزدهم تیولدارانِ سه لوا در روم‌ایلی تابع تمسوار بودند. تعداد قضاها در 1074ـ 1075/1664 به دوازده و پس از 1111/1699 به دَه قضا رسید. طرح اداری اخیر، پس از 1128ـ 1129/ 1716ـ 1717، به دستور مقامات هایسبورگ اجرا شد، در حالی که شاهزاده اوژن دو ساووا ، عملیات جنگی موفقیت‌آمیز خود را بر ضد منطقه فرماندهی می‌کرد.موازنة مالی خزانة ولایت تا 974ـ975/1567 نشان‌دهندة کسری بزرگی است، حال آنکه از 976/1569 به بعد مازاد چشمگیری را نشان می‌دهد، یعنی تا حدی با کسری خزانة بدا [ بدین، بخشی از بوداپست کنونی جبران شده است.در تمام مدت سلطة عثمانی چهار هزار سرباز مزدبگیر در قلعه‌ها و تقریباً سه هزار تیولدار همراه با جبه‌لو [ = سپاهیان تیولدار ] هایشان در ولایت وجود داشت.اولین «طاپو دفتری»ها [ دفاتر ثبت املاک ] در ولایت در 961/1554 به‌پایان رسیدند و در 974ـ977/1567ـ1569 و 986ـ987/ 1578ـ1579 تجدید شدند (تیبور هالاسی ـ کون چند اثر تحقیقی بر اساس دفاتر ثبتی تمسوار در 987/1579 منتشر کرده است. برای اطلاع از این کتابها رجوع کنید به شوتس ، ص 13ـ14). این مجلدات مهاجرت عظیم جمعیت را در تمسوار نشان می‌دهند. در حالی‌که در 961/1554، مجارها دوسوم کل جمعیت مسیحیان را تشکیل می‌دادند، این نسبت تا 986/1578 به کمتر از نیم، با نقصان عددی منظم، کاهش یافت. مسلمانان مهاجر با هفت تا هشت هزار تن جای آنها را گرفته و شهر را به یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای مجارستان عثمانی تبدیل کردند. تا 961/1554، بقیة آبادیهای این ولایت، شاید بیشتر به سبب حملات اولیة دولت عثمانی، تقریباً همة ساکنان مجارستانی خود را از دست دادند. با مقایسة «مفصّل دفتری»های [ دفاتر تفصیلی ثبت املاک ] قرن دهم/ شانزدهم، یک سیاهة جزیه از 1123/1711، و دفتر ثبت هایسبورگ در 1129/1717، ثابت می‌شود که جمعیت بین قرون دهم و دوازدهم/شانزدهم و هجدهم افزایش چندانی نداشته است، که رکودی به میزان 180 تا 000 ، 200 تن را در سالهای قبل از تسخیر مجدد تمسوار نشان می‌دهد.منابع:Sztefan Andreev, "Tخrخk iratok Temesvؤr XVII-XVIII . szؤzadi tخrtإnetإrخl a szئfiai Nemzeti Kخnyvtؤrban"(اسناد ترکی مربوط به تاریخ تمسوار در قرون هفدهم و هجدهم موجود در کتابخانة ملی صوفیه)،in Levإltؤri Kخzlemإnyek, XLVIII-XLIX (1978), 195-213; Gإza Dؤvid,"Adalإkok a Temesvؤri ejؤlet 18. szؤzadi tخrtإnetإhez" (اطلاعاتی در بارة تاریخ‌ایالت تمسوار در قرن هجدهم) , in Keletkutatؤs, 1993 /2, 42-55(قرار است که به زبان انگلیسی نیز در ; The Ottoman Empire in the eighteenth century منتشر شود)؛]The Europa world yearbook 1999 , London: Europa Publications, 1991[; Pؤl Fodor, "Finanz-und Militجrwesen an der osmanischen Grenze: die Temeschwarer wilayet im 16.-17. Jahrhundert", in Sدdost-Forschungen ; E. Schutz, "In memorian Tibor Halasi-Kun: Jan. 19, 1974-Oct.19, 1991", Acta Orientalia Academiae Scientarum Hungaricae, 47(1994).
