تل الکبیر

تَل ّالکَبیر ، آبادی‌ نسبتاً جدیدی‌ در دلتای‌ رود نیل‌ در مصر. این‌ آبادی‌ از گرد آمدن‌ پنج‌ سکونتگاه‌ ایجاد شده‌ و در پنجاه‌ کیلومتری‌ مغرب‌ اسماعیلیه‌، در انتهای‌ شرقی‌ استان‌ [ محافظه‌ ] الشرقیة‌ مصر واقع‌ است‌.تلّالکبیر در وادی‌ طُمَیلات‌ قرار دارد. استحکامات‌ باستانی‌ و تَلّهایی‌ از شهرهای‌ مدفون‌ شده‌ که‌ بیشتر به‌ دورة‌ بطلمیوسی‌ تعلق‌ دارند، حاکی‌ از اهمیت‌ سوق‌الجیشی‌ این‌ سکونتگاه‌ در گذشته‌ است‌. در اواخر قرون‌ میانه‌، وادی‌ طمیلات‌ دیگر سکونتگاهی‌ دائمی‌ به‌ شمار نمی‌آمد و تنها در اواخر قرن‌ سیزدهم‌/ اواسط‌ قرن‌ نوزدهم‌ بود که‌ دو باره‌ به‌ زیر کشت‌ رفت‌. در این‌ زمان‌، قبایل‌ چادرنشین‌ هَنَدی‌، نَفَعات‌ و طمیلات‌ در مجاورت‌ استحکامات‌ سابق‌ اقامت‌ کردند و آنجا را تلّالکبیر نامیدند. در 1273ـ1274/ 1857ـ 1858 راه‌آهنی‌ که‌ از وادی‌ طمیلات‌ می‌گذشت‌، به‌ آبادی‌ رسید و تُرعة‌ اسماعیلیه‌ نیز ــ که‌ در 1274ـ1279/ 1858ـ1863 به‌ منظور تأمین‌ آب‌شیرینِ سکونتگاههای‌ جدید شهری‌ در نواحی‌ کانال‌ سوئز حفر شده‌ بود ــ وضع‌ کشاورزی‌ محل‌ را بهبود بخشید. در نتیجه‌، در اوایل‌ قرن‌ چهاردهم‌/ اواخر قرن‌ نوزدهم‌ جمعیت‌ تلّالکبیر به‌ بیش‌ از 000 ، 3 تن‌ رسید. تلّالکبیر در آخرین‌ مرحله‌ از جنگ‌ انگلستان‌ و مصر در 1299/1882، یعنی‌ زمانی‌ که‌ احمد عرابی‌ پاشا مقرّ نظامی‌ خود را به‌ آنجا منتقل‌ کرد، شهرت‌ یافت‌ و به‌ آخرین‌ خط‌ دفاعی‌ در برابر سربازان‌ انگلیسی‌ تبدیل‌ شد که‌ با فرماندهی‌ سر گارنت‌ وولزلی‌ از طریق‌ وادی‌ طمیلات‌ از اسماعیلیه‌ به‌ قاهره‌ می‌رفتند. در 13 سپتامبر 1882، بین‌ 000 ، 6 تا000 ، 7 سرباز ثابت‌ مصری‌ و حدود 000 ، 20 سرباز روستایی‌ در جنگی‌ یک‌ ساعته‌ اما شدید درهم‌ کوبیده‌ و دست‌کم‌ 000 ، 2 مصری‌ کشته‌ شدند. در 21 و 22 دی‌ 1330/12 و 13 ژانویة‌ 1952، تلّالکبیر باردیگر خبرساز شد و این‌ هنگامی‌ بود که‌ سربازان‌ انگلیسی‌ که‌ منطقة‌ کانال‌ را ترک‌ می‌کردند، برای‌ جنگ‌ با چریکهای‌ مصری‌ وارد این‌ ناحیه‌ شدند.منابع‌: سلیم‌بن‌ خلیل‌ نقاش‌، مصرللمصریین‌ ، اسکندریه‌1884، ج‌5، ص‌ 151ـ157؛A. Biovةs, Franµais et Anglais en Egypte, 1881-1882, Paris 1910, 279; A. Boinet, Dictionnaire gإographique de l'Egypte, Cairo 1899; Ch. Royle, The Egyptian campaigns, I , London 1886, 249-257; W. Scawen Blunt, My diaries, London 1919-1920, II , 38-39; idem, Secret history of the English occupation of Egypt, New York 1922,311 ff.; A. Schخlch طgypten den Agyptem, Zدrich 1972, 252-260, Eng. tr. Egypt for the Egyptians, London 1981.