مقولة هنر از ابتدای تأسیس بنیاد دایرةالمعارف اسلامی تا پیش از تخصصیشدن گروهها، در دانشنامة جهان اسلام از منظر تمدن اسلامي نگريسته ميشد. پس از تبدیل گروه «فرهنگ و تمدن» به دو گروه «هنر و معماري» و «تاريخ اجتماعي»، مدخلهاي هنري استقلال موضوعي يافت و به زمينههاي فرهنگي، اجتماعي، و تاريخي آن توجه دقيقتر شد. بدين سان در مدخلهاي هنر و معماري به لحاظ كمّي و كيفي تحولی چشمگير رخ نمود و مدخلهاي بدیع به دانشنامه راه یافت که رویکرد تمامی آنها معرفی جنبهای از هنر اسلامی است و نمونة برخی از آنها در دانشنامههای اسلامی جهان وجود ندارد. مطالعة زیربنایی و سنجيدة هنر اسلامي با بررسي جامع منابع مكتوب، آثار به جا مانده در موزهها و بناهاي تاريخي ـ كه برخي از آنها ويران شدهاست ـ پرداختن به هنر و معماري سرزمینهای اسلامی با توجه به ريشههاي باستاني تمدن آنها، مبادلة هنري با تمدنهاي معاصر غير مسلمان، و تحليل دور از تعصب و سازمانبندي جدید و شفافيت و شمول اطلاعات مدخلها، هدف اصلي اعضا و مؤلفان گروه است.
بهسبب شناخت اندک مسلمانان كشورها از يكديگر و رویکرد متفاوت پژوهشگران، شناخت هنرمندان جريانساز و مكاتب و شيوههاي هنر معاصر اسلامي مشکل است. ازاینرو، گروه هنر و معماري، افزون بر تلاش برای دستيابي به اطلاعات پيشينة فرهنگي سرزمینهاي اسلامي، میکوشد با بهرهگیری از دانش محققان کاردان هنر اسلامی در ایران و سرتاسر جهان، هنرمندان برجسته و جریانهای مهم هنر معاصر جهان اسلام را شناسایی و معرفی کند تا زمينة گفتگوی مسلمانان امروز جهان فراهم شود. از ميان مدخلهاي مفهومی گروه هنر و معماری، محوريترين مدخل، «هنر اسلامي» است كه ذيل آن باید به چيستي هنر اسلامي پرداخته شود. در اين مدخل مباحث زيباییشناختي، فلسفي، و عرفاني هنر اسلامی خواهد آمد. بديهي است که به سبب ويژگيهاي منحصر به فرد هنر و معماري اسلامي، تقسيمبندي معمول هنرها پاسخگوي نيازهاي اين گروه نبود و بررسي همهجانبة هنرهاي اسلامي و فهم ویژگیهاي آنها، شاخهبندي خاص خود را ميطلبيد. هشت شاخة موضوعی این گروه عبارتاند از: خوشنویسی؛ سینما، نمایش؛ موسیقی؛ معماری مذهبی؛ معماری (مشترکات و شهرها و کشورها)؛ صنایعدستی و باستانشناسی؛ عکاسی، هنرهای تجسمی، نقاشی؛ و معماری عمومی.
