پل‌سفيد ، مركز شهرستان سوادكوه در استان مازندران. شهر پل سفيد (جمعيت طبق سرشماري 1375ش، 648 ، 7 تن) در مشرق شهرستان سوادكوه * ، در دامنة شمالي رشته كوه البرز مياني، در ارتفاع ششصدمتري و در قسمت علياي رود تالار * ، بر سر راه اصلي تهران ـ قائم‌شهر (معروف به جادة فيروزكوه) در حدود 75 كيلومتري شهر ساري (مركز استان) قرار دارد. فيروزكوه در 58 كيلومتري جنوب غربي و قائم‌شهر در 50 كيلومتري شمال آن است.ناحيه‌اي كه پل‌سفيد در آن قرار دارد كوهستاني است و در گذشته، جبال شروين ناميده مي‌شد. پيرامون شهر پل‌سفيد را كوههايي فرا گرفته است كه مهمترين آنها، سامان‌سي در شمال، سيتَك و اَلوات/ الواط در مشرق، غِل‌غِلوك و گَتو/ گت‌تول در جنوب و لالَتا در مغرب است (سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلّح جمهوري اسلامي ايران، ج 28، ص 139). رود تالار، كه از درة غربي كوه الوات به سوي پل‌سفيد جريان مي‌يابد، از ميان شهر مي‌گذرد (جعفري، ج 2، ص 144). آب مصرفي اهالي شهر و زمينهاي كشاورزي از اين رود و از چشمه‌ها تأمين مي‌شود ( جغرافياي كامل ايران ، ج 2، ص 1143؛ حسينعلي رزم‌آرا، ج 3، ص 64). آب و هواي پل‌سفيد معتدل و نسبتاً مرطوب است. ميانگين حداكثر دماي آن در تابستانها ْ 34، ميانگين حداقل آن در زمستانها ْ 10ـ ، و ميانگين بارش سالانة آن حدود 550 ميليمتر است (سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلّح، همانجا). راه‌آهن سراسري شمال در اين شهر ايستگاه دارد و پل معروف وِرِسْك در حدود سي‌كيلومتري جنوب غربي شهر قرار دارد (علي رزم‌آرا، ص76؛ ايران. وزارت راه و ترابري، ص48).از جمله معادن مهم پل‌سفيد، معدن زغال البرز مركزي در چهار كيلومتري شمال غربي شهر است (سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلّح، ج 28، ص 310). در زمين‌لرزة 1336 ش مازندران، با وجود اينكه پل‌سفيد خارج از منطقة كلان لرزه قرار داشت، آسيبهاي گسترده‌اي به آن وارد شد (امبرسز و ملويل، ص247ـ 248).در 1335ش آبادي پل‌سفيد با 110 ، 2 تن جمعيت به شهر تبديل شد و در تقسيمات كشوري 1355ش مركز بخش سوادكوه گرديد (ايران. وزارت كشور. معاونت سياسي و اجتماعي، ص 55؛ ايران. وزارت كشور، 1339 ش، ج 1، ص366؛ همو، 1355ش، ص15). در 1359ش، با تشكيل شهرستان سوادكوه، پل‌سفيد مركز شهرستان شد (ايران. وزارت كشور. معاونت سياسي و اجتماعي، همانجا). در 1375ش اين شهر 551 ، 1 خانوار داشت و رشد سالانة جمعيت آن 76ر1% بود (سازمان برنامه و بودجة استان مازندران، فصل2، ص21، 23).اهالي پل‌سفيد شيعة دوازده‌امامي‌اند و به فارسي و گويش مازندراني سخن مي‌گويند.در دهه‌هاي اخير شهر پل‌سفيد در امتداد جادة ارتباطي رشد طولي داشته است. اگرچه به سبب عامل ارتباطي و راه‌آهن و معدن زغال سنگ اعتبار و موقعيت خاصي يافته، گسترش شهر به‌علت موقعيت كوهستاني و شيب زياد دامنه‌ها با محدوديتهايي مواجه بوده است.مهمترين اثر تاريخي اين شهر پلي است با دو دهنه، معروف به پل جادة شاه‌عباسي، كه در دورة صفويه بنا گرديده و ظاهراً به سبب سفيد بودن پل‌سفيد ناميده شده است. اين پل 25 متر درازا و 5ر4 متر پهنا دارد و بناي فعلي آن بازسازي شده است (سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلّح، ج 28، ص 139؛ ستوده، ج 4، بخش 1، ص 432). ظاهراً بناي آبادي پل‌سفيد به زمان احداث پل ارتباطي بر روي رود تالار در دورة صفويه مي‌رسد و احتمالاً نام آن از قلعة ديوسفيد يا امامزاده سفيد (در بلوك سوادكوه)، گرفته شده است (معصوم عليشاه، ج 3، ص 647؛ ستوده، ج 4، بخش 1، ص 393؛ ملگونف، ص 121). شاه عباس اول صفوي (حك : 996ـ 1038) در بيست و پنجمين سال حكومتش با احداث پل مذكور در جادة شاه‌عباسي (از اصفهان تا فرح‌آباد مازندران)آبادي پل سفيد را نيز در كنار اين پل بنا نهاد (اسكندرمنشي، ج2، ص850 ـ851؛ ستوده، همانجا؛ اعتمادالسلطنه، ص77).از قرن دوازدهم تا اوايل قرن چهاردهم، در منابع مختلف، آبادي پل‌سفيد، پل ارتباطي و محصولات آن ذكر شده است (استرآبادي، ص363، 366؛ هدايت، ص17؛ اعتمادالسلطنه، همانجا؛ رابينو، ص79). به گفتة اعتمادالسلطنه (ص76)، خلقيات اهالي پل سفيد با ديگر سكنة مازندران تفاوت داشته است. در 1315، معصوم عليشاه (ج3، ص645، 647) از پل‌سفيد در نزديكي جنگلي انبوه، و برنجكاري اهالي در كناره‌هاي مناسب رود تالار ياد كرده است.منابع: محمدمهدي بن محمد نصير استرآبادي، جهانگشاي نادري ، چاپ عبدالله انوار، تهران 1341 ش؛ اسكندر منشي، تاريخ عالم‌آراي عباسي ، تهران 1350 ش؛ محمدحسن‌بن علي اعتمادالسلطنه، التدوين في احوال جبال شروين: تاريخ سوادكوه مازندران ، چاپ مصطفي احمدزاده، تهران 1373 ش؛ نيكلاس امبرسز و چارلز ملويل، تاريخ زمين‌لرزه‌هاي ايران ، ترجمة ابوالحسن رده، تهران 1370 ش؛ ايران. وزارت راه و ترابري، دفترچة مسافات راههاي كشور ، تهران ?] 1366 ش [ ؛ ايران. وزارت كشور، آمار عمومي: گزارش خلاصة سرشماري عمومي كشور در سال 1335 ، ج1: تعداد و توزيع ساكنين كشور ، تهران 1339 ش؛ همو، تقسيمات كشور شاهنشاهي ايران ، تهران 1355 ش؛ ايران. وزارت كشور. معاونت سياسي و اجتماعي. دفتر تقسيمات كشوري، نشرية تاريخ تأسيس‌دار: ] تقسيمات كشوري 1378 [ ، تهران 1378 ش؛ عباس جعفري، گيتاشناسي ايران ، ج2: رودها و رودنامة ايران ، تهران 1376 ش؛ جغرافياي كامل ايران ، تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي، 1366 ش؛ ياسنت لويي رابينو، مازندران و استرآباد ، ترجمة غلامعلي وحيد مازندراني، تهران 1365 ش؛ حسينعلي رزم‌آرا، فرهنگ جغرافيائي ايران ( آباديها )، ج3:استان دوم ( مازندران )، تهران 1355 ش، 1329 ش؛ علي رزم‌آرا، جغرافياي نظامي ايران: گيلان و مازندران ، ] تهران ? 1319 ش [ ؛ سازمان برنامه و بودجة استان مازندران. معاونت آمار و اطلاعات، آمارنامة استان مازندران 1376 ، تهيه‌كنندگان علي‌اكبر شريفيان و فرهمند مرادي، ساري 1377 ش؛ سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران، فرهنگ جغرافيائي آباديهاي كشور جمهوري اسلامي ايران ، ج28: ساري، تهران 1370 ش؛ منوچهر ستوده، از آستارا تا اِستارباد ، ج4، تهران 1366 ش؛ مركز آمار ايران، سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1375: نتايج تفصيلي كل كشور ، تهران 1376 ش؛ محمد معصوم‌بن زين‌العابدين معصوم عليشاه، طرائق الحقائق ، چاپ محمد جعفر محجوب، تهران 1339ـ1345ش؛ گريگوري والريانوويچ ملگونف، سفرنامة ملگونف به سواحل جنوبي درياي خزر ( 1858 و 1860 م )، تصحيح، تكميل و ترجمة مسعود گلزاري، تهران 1364 ش؛ نقشة تقسيمات كشوري ايران ، تهران: گيتاشناسي، 1377 ش؛ رضاقلي‌بن محمدهادي هدايت، سفارت‌نامة خوارزم ، چاپ علي حصوري، تهران 1356 ش.
